DİLAN KUTLU / NEFES
CHP, Meclis Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu'nda kabul edilen kanun teklifine dair hazırladığı şerhte, 11. madde çerçevesinde yapılan zeytinlik düzenlemesine sert bir karşılık verdi. Bu maddeyle, Yatağan ve Yeniköy-Kemerköy Termik Santrali çevresindeki zeytinliklerde madencilik faaliyetlerinin önünün açılmasının hedeflendiği ifade edildi. CHP, bu düzenlemenin 'adrese teslim' yapıldığını vurgulayarak, 'Kanunlar belirli kişiler veya şirketler lehine özel çıkarlar üretmek için değil, genel ilkeler gözetilerek düzenlenmelidir' şeklinde bir açıklama yaptı.
Şerhte öne çıkan bir diğer bölüm ise, Birleşik Arap Emirlikleri’ne yönelik özel yatırımlar için alan açıldığına dair değerlendirmeler oldu. Özellikle enerji ve madencilik projelerine sağlanan teşvikler, ruhsatsız santrallere getirilen af gibi maddelerin BAE ile yapılan uluslararası anlaşmalar çerçevesinde daha önceden planlanan projelere yasal zemin oluşturduğuna dikkat çekildi. Zeytin Yasası’nın ihlali ve acele kamulaştırma yetkilerinin genişletilmesinin, yerel halk ve üreticilerin faydasına değil, 'uluslararası ortaklı enerji şirketlerinin' çıkarları doğrultusunda yapıldığı ifade edildi.
Teklifin eleştirilen unsurlarından biri de Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlığında kurulacak ve stratejik madenlerle ilgili kararları alacak 'Merkezi Kurul' mekanizması oldu. CHP, bu yapının yerel yönetimleri ve uzman kuruluşları süreç dışına atacağına inanıyor. 'Üstün kamu yararı' gibi muğlak ifadelerle donatılan kurulun, merkeziyetçi ve keyfi bir yapı oluşturduğunun altı çizildi. Ayrıca bu durumun Anayasa'nın yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesine aykırı olduğu kaydedildi.
İMAR AFFI VE KAMULAŞTIRMA TEPKİSİ
CHP, şerhinde ruhsatsız yapılara imar affı getiren 19. madde ile EPDK’ya acele kamulaştırma yetkisi veren 18. maddeye de karşı çıktı. 31 Aralık 2024'ten önce ruhsatsız işletmeye alınan yaklaşık 50 santral için geriye dönük 'uygunluk belgesi' verilmesi imkanının sağlandığı belirtilerek, 'Bu düzenleme ile 6 Şubat depreminin ardından verilen 'imar affı olmayacak' taahhüdü çiğnenmektedir' denildi.
MÜLKİYET HAKKI RİSK ALTINDA
Şerhte ayrıca, EPDK'nın 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji yatırımları için acele kamulaştırma yapabilmeye yönelik düzenleme de eleştirildi. Teklife göre, Cumhurbaşkanı bu yetkiyi 5 yıl daha uzatma hakkına sahiptir. CHP’nin şerhinde, bu düzenlemenin vatandaşların mülkiyet haklarını ve yargıya erişimlerini engelleyeceği ifade edildi.
YEREL YÖNETİM YETKİLERİ BAKANLIĞA DEVREDİLİYOR
Şerhte, rüzgar ve güneş enerjisi projelerinde imar ve yapı ruhsatı onay yetkisinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na devredilmesine ilişkin 16. maddeye dair, 'Bu madde ile CHP’li belediyelerin projelerini engelleyebilme riskine karşı merkezi bir bypass alanı oluşturuluyor' ifadeleri kullanıldı. Bakanlık onaylı planların sadece 15 gün internet ilanı ile duyurulması ise, 'halkın haberi olmadan inşaat izni alınmasının önünü açıyor' şeklinde değerlendirildi.
“ANAYASA’YA AYKIRI, YARGIYA TAŞIYACAĞIZ”
Muhalefet tarafından yapılan şerhte 2, 3, 4, 7, 10, 11, 16, 18 ve 19. maddelerin Anayasa'nın birçok hükmüne aykırı olduğu ifade edildi. Teklifin, 'Yasama yetkisinin yürütmeye devredilmesi, mülkiyet hakkı ihlalleri, çevre ve tarım alanlarının talanı, yerel yönetimlerin etkinliğinin ortadan kaldırılması' gibi nedenlerle yargıya taşınacağı kaydedildi.
