Yeni Bir Dönemin Başlangıcı: En Yıkıcı Gün

İsrail’in Cuma günü İran’daki nükleer tesislere yönelik düzenlediği hava saldırıları, Orta Doğu’da geniş çaplı bir çatışmanın eşiğine gelindiğini gösteriyor. Son zamanlarda artan gerilimle birlikte, diplomatlar ve askeri yetkililer arasında gergin bir bekleyiş sürüyor.

İsrail’in sabah gerçekleştirdiği hava operasyonları, İran topraklarında son 40 yılın en ciddi askeri hasarına yol açtı. 1980’lerdeki İran-Irak Savaşı’ndan bu yana, İran ilk kez bu denli yoğun bir saldırıya maruz kaldı.

İsrail Savunma Kuvvetleri’ne (IDF) göre, saldırıda 200 savaş uçağı kullanıldı, 330’dan fazla mühimmat bırakıldı ve 100’ün üzerinde hedefe isabet edildi. İran medyası, Tahran’a düzenlenen saldırılarda 78 kişinin hayatını kaybettiğini, 329 kişinin de yaralandığını bildirdi.

İsrail ile İran arasındaki gerilimler uzun yıllardır siber saldırılar, istihbarat operasyonları ve sınırlı suikastlarla sürdürülüyordu. Ancak son iki yıl içinde bu gerilim, doğrudan askeri çatışmalara dönüşmeye başladı.

GERİLİMİN DÖNÜM NOKTALARI

2023 yılında, İran Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ın öldürülmesine misilleme olarak İsrail’e büyük bir balistik füze saldırısı düzenlemişti. Bu olay, taraflar arasında büyük bir savaşa ramak kala durdurulan bir krize yol açmıştı.

2020 yılında ise, İran’ın nükleer programının mimarı olarak bilinen Muhsin Fahrizade, Tahran yakınlarında suikast sonucu öldürüldü. Aynı yıl, Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın talimatıyla Bağdat’ta düzenlenen bir hava saldırısında hayatını kaybetti.

Natanz nükleer tesisindeki patlamalar ve sabotajlar da, İran’ın nükleer kapasitesinin hedef alındığı önemli olaylar arasında yer almaktadır.

EN KAPSAMLI SALDIRI

Tüm bu gelişmeler, İsrail’in son saldırısıyla ölçeklenemeyecek kadar sınırlı kalmıştır. Bu saldırının kapsamı, doğrudan İran’ın nükleer altyapısını, askeri liderliğini ve füze savunma sistemlerini hedef almıştır.

MAYIS AYI HAREKETLİLİĞİ

Orta Doğu’da savaş ihtimali uzun süredir dillendirilirken, son haftalarda yaşanan gelişmeler çatışmanın kaçınılmaz hale geldiğine işaret ediyor. ABD’li yetkililere göre, Mayıs ayında Washington, İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine saldırı hazırlığında olduğuna dair yeni istihbaratlar elde etti. Bu dönemde Trump yönetimi ise İran ile diplomatik bir anlaşma zemini arıyordu.

ABD PERSONELİNİ ÇEKTİ

Çarşamba günü ABD, Orta Doğu’daki bazı üslerde bulunan zorunlu olmayan personeli ve ailelerini tahliye etti. Yetkililer kararın sebepleri hakkında açıklama yapmadı ancak Savunma Bakanlığı kaynakları, CENTCOM’un bölgedeki gelişen durumu yakından izlediğini bildirdi. Başkan Trump da, “Burası tehlikeli bir yer olabilir. Göreceğiz,” diyerek bölgedeki risklere vurgu yaptı.

İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMINDA YENİ GERİLİM

Perşembe günü, Birleşmiş Milletler’in nükleer denetleme kurumu UAEA, İran’ın nükleer yükümlülüklerini ihlal ettiği yönünde bir karar aldı. İran ise bu kararın ardından yeni bir uranyum zenginleştirme merkezi kurduğunu açıkladı ve “karşılık vermekten başka çaremiz yok” ifadelerine yer verdi. İran, nükleer programlarının barışçıl amaçlı olduğunu savunsa da yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyumun nükleer bomba üretiminde kullanılabileceği biliniyor.

TRUMP’TAN UYARI

Perşembe günü Başkan Trump, İsrail’in İran’a saldırabileceğini belirterek, “Orta Doğu’da çok yakında büyük bir çatışma yaşanabilir” uyarısında bulundu.

CUMA SABAHI SALDIRI

Cuma sabahı saatlerinde İsrail, İran genelinde onlarca hedefi vurdu. İsrailli askeri kaynaklara göre, operasyonların odağında İran’ın nükleer programı ve uzun menzilli füze kapasitesi vardı. İsrail ordusundan bir kaynak, CNN’e yaptığı açıklamada, “Bu sadece tek bir gün süren bir saldırı değil” dedi.

DİPLOMASİDE UMUT

İsrail’in saldırısından yalnızca iki gün sonra, Pazar günü Umman’da İran ve ABD arasında yeni bir nükleer müzakere turu planlanıyordu. Ancak saldırının ardından bu görüşmelerin geleceği belirsizleşti. Uzmanlara göre, bu saldırı sadece taktiksel bir operasyon değil, aynı zamanda bölgedeki güç dengesini değiştirmeyi amaçlayan stratejik bir dönüm noktası niteliğindedir. İran’ın bu saldırıya nasıl yanıt vereceği ve bölgesel müttefiklerinin devreye girip girmeyeceği, önümüzdeki günlerde çatışmanın seyrini belirleyecektir.