Yaşlandıkça Yoksullaşıyoruz

Açlık sınırının altında maaşlarla yaşam mücadelesi veren yaşlı nüfusun yoksulluğu ve mutsuzluğu her geçen gün artmaktadır. Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) tarafından hazırlanan “Yaşlılık Politikaları Araştırması: Demografik Dönüşüm ve İhtiyaçlar” raporu, 65 yaş ve üzeri bireylerin ekonomik ve psikolojik açıdan daha kırılgan hale geldiğini ortaya koyuyor. TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Sosyal Kalkınma Yuvarlak Masası Başkanı Yılmaz Yılmaz, “Yaşlılık konusu bütüncül bir yaklaşımla ele alınmalı” ifadesini kullandı.

Rapora göre, 2018 yılında yüzde 17 olan yaşlı bireylerdeki yoksulluk oranı, 2023 yılında yüzde 22'ye yükselmiştir.

Türkiye’de 65 yaş ve üzeri bireylerin gelirlerinin yüzde 76'sı emekli ve dul-yetim aylıklarından oluşurken, bu gelir düzeyi temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetmemektedir. Geçim sıkıntısı yaşayan emekliler, ileri yaşlarına rağmen çalışmak zorunda kalıyorlar.

Raporda, 2023 yılında yaşlı nüfusun işgücüne katılım oranının yüzde 11.3 olduğu belirtiliyor. Bu oran erkeklerde yüzde 19, kadınlarda ise yalnızca yüzde 6 seviyesinde kalmıştır. Bu durum, toplumsal cinsiyet rollerinin ileri yaşlarda da sürdüğünü göstermektedir.

Sağlığa Erişim Sınırlı

Türkiye’nin yaşlı nüfus oranı, 2010 yılında yüzde 7.1 iken 2023 yılında yüzde 10'a çıkmıştır. 2040 yılında bu oranın yüzde 16.3'e ulaşarak Türkiye’nin ‘yaşlanmakta olan toplumdan’ ‘yaşlı topluma’ dönüşmesi bekleniyor. Ancak buna rağmen yaşlılara yönelik sosyal politikalar, ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalmaktadır.

TÜİK verilerine göre, 65 yaş üzerindekilerin yüzde 16.4'ü evde bakım desteğine ihtiyaç duymaktadır. Ancak son 12 ayda yalnızca yüzde 2.5'i bu hizmete erişebilmiştir. 2020'den 2023'e kadar, yaşlı bireylerin sağlık hizmetlerinden memnuniyeti yüzde 84'ten yüzde 73'e düşmüştür.

Ekonomik zorluklar, sosyal izolasyon ve hizmet yetersizlikleri, yaşlıların ruh halini olumsuz yönde etkilemektedir. Mutlu olduğunu belirten yaşlıların oranı, 2018'de yüzde 61 iken, 2023'te yüzde 56'ya gerilemiştir. 2018 yılında yüzde 13 seviyelerinde olan yaşlı bağımlılık oranı ise 2023'te yüzde 15'e yükselmiştir.

Sosyal Yardım Yetersiz

Yaşlılık yardımı alan bireylerin sayısı son yıllarda artsa da, toplam yaşlı nüfusa oranla hâlâ düşük seviyededir. 2018'de 710 bin olan yaşlılık yardımı alan birey sayısı, 2022'de 828 bine çıkmıştır. Ancak aynı dönemde yaşlı nüfus sayısının 8.4 milyona ulaştığı gözlemlenmiştir. Yaşlılık yardımı için ayrılan bütçe, 2018'de 2.9 milyar TL iken 2022'de 12.1 milyar TL'ye yükselmiştir. Yaşlı başına ortalama harcama da 4.087 TL’den 14.560 TL’ye çıkmıştır.

TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Sosyal Kalkınma Yuvarlak Masası Başkanı Yılmaz Yılmaz, “Yaşlı bireylerin iyi olma hali, yalnızca sağlık hizmetlerine erişimle sınırlı değil; aynı zamanda bakım hizmetleri dahil güçlü sosyal destek mekanizmalarının varlığı ve ekonomik güvenceyle de doğrudan ilişkilidir. Gelecekteki tabloyu iyileştirmek istiyorsak, mevcut tablodaki sorunları ve eşitsizlikleri de bugün, vakit kaybetmeden gidermeliyiz” şeklinde konuştu.