Uzmanlar İsrail’in İran saldırısını değerlendirdi: Bundan sonra neler olabilir?

İsrail’in Cuma sabahı İran’ın nükleer tesislerine ve askeri liderlerine yönelik gerçekleştirdiği büyük çaplı saldırı, Orta Doğu’yu bilinmeyen bir çatışma sürecine soktu.

İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ve İran Devrim Muhafızları lideri Hüseyin Selami’nin saldırılar sonucunda hayatını kaybettiği bildiriliyor. Tahran yönetimi, Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetine ve saldırı ile bağlantısı bulunmadığını duyuran ABD’ye karşı “sert bir yanıt” vereceğini belirtti.

Nükleer Tesisleri Yok Etmek Kolay Değil

Bloomberg, uzmanlar ile süreci değerlendirdi. Washington merkezli Foundation for Defense of Democracies’ten Andrea Stricker, İran’ın nükleer tesislerini etkisiz hale getirmek için günler süren hava saldırıları ve ağır sığınak delici bombalar gerektiğini ifade ediyor. Özellikle Fordow ve Natanz’daki yer altı zenginleştirme tesislerinin derinliğinden dolayı saldırıların etkinliği sınırlı olabilir. Stricker, ABD’nin katılmadığı bir operasyonda İsrail’in bu tesislere verebileceği zararın kısıtlı kalabileceğini dile getiriyor.

İran’ın Muhtemel Yanıtı

Uzmanlara göre, İran’ın tepkisi saldırının büyüklüğüne bağlı olarak şekillenecek. Stricker, misillemenin askeri üslerle sınırlı kalabileceği gibi, sivil merkezleri hedef alan daha yıkıcı bir yanıt da verebileceğini belirtiyor. Mara Rudman, bu saldırının İsrail’in tek seferlik bir hamlesi olmayabileceğini ve uzun süreli bir kampanyanın başlangıcı olabileceğini vurguluyor.

Kırmızı Çizgi: Sivil Hedefler

Avustralya ordusunun eski üyesi ve Orta Doğu uzmanı Rodger Shanahan, İran’ın sivilleri hedef alması durumunda durumu geri dönülmez bir aşamaya taşıyabileceğini ifade ediyor. Askeri hedeflere yönelik “denk” saldırılar ise daha sınırlı bir çatışma çerçevesinde kalabilir.

Bölgesel Yalnızlık

Singapur’un eski dışişleri yetkilisi Bilahari Kausikan, çatışmanın bölgesel kalacağını ve çoğu Sünni Arap devletinin İsrail’e sessiz bir destek vereceğini savunuyor. İran’ın bu durumda bölge ülkelerindeki yumuşak hedeflere saldırı düzenleme ihtimali ise gündemde. Kausikan, Tahran’ın deniz taşımacılığı ve Körfez ülkelerini hedef almasının muhtemel olduğunu, ancak “kıyamet senaryosunun” uzağında bir tablo öngördüğünü belirtiyor.

Siyasi Hedefler Mi, Nükleer Engel Mi?

Carnegie Endowment’tan Nicole Grajewski, saldırının ABD-İran müzakerelerinin hemen öncesinde gerçekleşmesini “en kötü senaryoya yakın” bir gelişme olarak değerlendiriyor. Middlebury Enstitüsü’nden Jeffrey Lewis, İsrail’in nükleer programı engellemekten ziyade, İran rejimini sarsmayı amaçlıyor olabileceğini ima ediyor. Ankit Panda’ya göre, saldırının kapsamı İran’da bunu bir “rejim değişikliği niyeti” olarak algılatabilir.

Gözler İran’da

Uzman görüşleri, İsrail’in İran’a yönelik saldırısının hem bölgesel dengeleri sarsabileceğini hem de yeni çatışma alanları doğurabileceğini gösteriyor. Gözler şimdi İran’ın nasıl bir yanıt vereceğine çevrildi.