Türk Tabipleri Birliği, İstanbul Tabip Odası, Türk Tabipleri Birliği Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu, Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi ve Türk Tabipleri Birliği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu tarafından hazırlanan “Her Yer Duman Altı” raporu açıklandı. Bu rapor, Ulusal Tütün Kontrol Programı’nın katılımcı bir şekilde yeniden düzenlenmesi çağrısında bulunarak, sigara üretimi, satışı ve kullanım oranları gibi pek çok önemli veriyi içermektedir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 31 Mayıs’ı “Tütünsüz Bir Dünya Günü” olarak anmasının hatırlatıldığı raporda, “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nin 25 Kasım 2004’te TBMM tarafından onaylanmasının ardından, ulusal tütün kontrol programımız güçlenmiş ve ülkemiz bu alandaki başarılı mücadelesiyle uluslararası alanda pek çok ödül kazanmıştır. Ancak, bugün tütün kontrolü konusunda Türkiye’nin yüzleşmekte olduğu düşüş, tüm dünyanın dikkatini çekmektedir” ifadelerine yer verildi.
Türkiye’de yaşanan “tütün salgını” hakkında kapsamlı bir inceleme sunan raporda aşağıdaki tespitler yer aldı:
Türkiye’de sigara üretimi, 2008-2011 yıllarında %17 azalma yaşarken, 2011-2024 dönemi arasında %77 artış gösterek 200 milyar adet sınırına ulaşmıştır.
Yurtiçi sigara satışı, 2008-2011 döneminde %15 azalma kaydederken, 2011-2024 arasında %65 artış ile 150 milyar adeti aşmıştır.
Tütün şirketlerine, siyasi iktidar tarafından yalnızca 2019-2022 yılları arasında 53 ayrı proje desteği sağlanmıştır.
Mevzuat hükümlerine aykırı olarak nargile sunan işletmelerin yaygınlaşması, nargile iç pazarının büyük ölçüde kayıtdışı hale gelmesine neden olmuştur.
Tütün kullanım oranı erkeklerde %46, kadınlarda %24, toplamda ise %35 seviyesine ulaşmıştır.
Gençler arasında tütün kullanımı erkeklerde %45, kadınlarda %21, toplamda %33 seviyesindedir; bu da her üç gençten birinin tütün ürünü kullandığı gerçeğini ortaya koymaktadır. Tütün kontrolünden söz etmek bu şartlar altında mümkün değildir.
15-29 yaş grubundaki gençler, tütün ürünlerini denemeye ve kullanmaya 17 yaşında başlamaktadırlar.
Sigara satış noktalarının büyük çoğunluğu, yasal mevzuata uymayarak tütün ürünlerinin doğrudan veya dolaylı reklamını yapmaktadır. Ürünlerin sağlık uyarılarının görünmemesi için dik sergilenmemesi, çocukların kolaylıkla erişebileceği yerlerde teşhir edilmesi ve belirli markaların öne çıkarılması gibi ciddi mevzuat ihlalleri dikkat çekmektedir.
Ruhsatlandırılmamış ve bu nedenle yasak olan elektronik sigaralara Türkiye’de ulaşmak oldukça kolaydır.
Türkiye’de tüketilen sigaraların yaklaşık yarısı, Ankara, Antalya, Bursa, İstanbul ve İzmir gibi büyük şehirlerde satılmaktadır. Ancak bu illerin yerel yönetimleri, Sağlık Bakanlığı ve il valilikleri tarafından yürütülen tütün kontrolü uygulamalarına dahil edilmemektedir.
