Sanayide 8 Ayın En Kötü Performansı

Ekonomik büyümenin önemli bir göstergesi olarak kabul edilen imalat sanayi performansına dair İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından yapılan Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Haziran 2025 sonuçları yayımlandı.

Eşik değer olan 50,0'nin üzerinde ölçülen rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket verilerine göre, Mayıs ayında 47,2 olan manşet PMI, Haziran ayında 46,7'ye düşerek son sekiz ayın en düşük seviyesini gördü.

15 Aydır Kesintisiz Bozulma Eğilimi

Sektörün faaliyet koşulları, Nisan 2024'ten bu yana kesintisiz bir bozulma eğilimi göstermekte. Talep zayıflığı, Haziran ayında yeni siparişlerin azalmasına neden oldu ve mevcut düşüş trendi ikinci yılını tamamladı. Yeni ihracat siparişlerinde de benzer bir daralma yaşandı; her iki endekste de yavaşlama, son üç ayın belirgin en yüksek düzeyinde gerçekleşti.

Yeni siparişlerdeki bu düşük seyir, Haziran ayında imalatçıların üretim hacmini geçen yılın Ekim ayından bu yana kayda değer bir oranda azaltmalarına sebep oldu. Bu durum, istihdam ve satın alma faaliyetlerinde de gerileme yaşanmasına yol açtı.

İstihdamda Düşüş

İstihdamdaki azalmanın son dokuz ayın en yüksek oranında gerçekleştiği görülürken, satın alma faaliyetlerinin Eylül 2024’ten bu yana en sert şekilde yavaşladığı kaydedildi. Haziran ayında girdi stokları azalırken, satışlardaki düşüş nedeniyle nihai ürün stokları son üç ayda ilk kez artış gösterdi.

Girdi maliyetlerine ilişkin enflasyon Haziran ayında hafif bir yükseliş gösterdi. Girdi fiyatlarındaki belirgin artışın arka planında, liradaki değer kaybı ve İran'daki gelişmelerin etkisi bulunmakta. Buna karşın, nihai ürün fiyatlarındaki artış yılın başından beri en düşük oranda gerçekleşti.

Bazı firmalar, girdi maliyetlerindeki artışa karşın fiyatlarını yükseltmeye çalıştı ancak talepteki zayıflık fiyat belirleme gücünü kısıtladı. Tedarikçilerin teslimat süreleri son dört ayın ardından ilk kez uzadı; anket katılımcıları, gecikmelerin genellikle ham madde yetersizliklerinden kaynaklandığını bildirdi.

Talep Sorunu

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri ile ilgili değerlendirmelerde bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, Türk imalatçılarının Haziran ayında da artan talep koşulları nedeniyle baskı altında kalmaya devam ettiğini belirtti. Firmaların üretim faaliyetlerini kısıtlamasıyla, üretimde daralma son Ekim ayından bu yana en yüksek rakamlara ulaştı. Bununla birlikte, firmaların mamul ürün stok fazlası oluştu ve bu stoklar son üç ayda ilk kez artış kaydetti. Yılın ilk yarısı zorlu bir ortamda geçerken, 2025’in ikinci yarısında koşulların iyileşmesi bekleniyor.

10 Sektörün Tamamında Üretim Azaldı

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI Haziran 2025 raporuna göre, son dokuz ayda ilk kez 10 sektörün tamamında üretim hacmi azalmış durumda.

Giyim ve deri ürünleri ile metalik olmayan mineral ürünler sektörleri yeniden üretim düşüşüne geçerken, yeni siparişler tarafında hafif olumlu bir görüntü ortaya çıktı.

Makine ve metal ürünleri, diğer sektörlerde görülen eğilimi tersine çevirerek yeni siparişlerde sınırlı bir artış gösterdi.

Yeni iş hacmi anket kapsamında izlenen 10 sektörden sadece birinde artış seyrederken, yeni ihracat siparişlerinin iyileştiği sektör sayısı ise dört oldu. En belirgin artış, son bir yılın en yüksek büyüme hızına ulaşan makine ve metal ürünleri sektöründe görüldü.

Sadece İki Sektörde İstihdam Artışı

Haziran ayında, takip edilen 10 sektörden yalnızca ikisi istihdam artışı gösterdi. Bu sektörler ana metal sanayi ile elektrikli ve elektronik ürünler oldu.

Diğer yandan, makine ve metal ürünlerinde personel sayısı, Mayıs 2020'den bu yana en yüksek oranda düşüş yaşadı.

Makine ve metal ürünleri, aynı zamanda girdi fiyatlarındaki en keskin artışın yaşandığı sektör oldu; bu sektörde fiyat artışı son 15 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Girdi maliyetlerinde genel olarak belirgin artışlar kaydedilirken, en düşük artış giyim ve deri ürünlerinde gözlemlendi.

Tekstil ürünleri haricindeki tüm sektörler, ürün fiyatlarını artırmaya yöneldi. Ancak, çoğu sektörde enflasyon, Mayıs ayına kıyasla düşüş gösterdi. En hızlı fiyat artışı ise ana metal sektöründe meydana geldi.

Tedarikçilerin teslimat süreleri, Mayıs ayında 10 sektörden yedisinde kısalırken Haziran ayında bu sayı ikiye düştü; bu durum tedarik zincirlerinde aksaklıkların yaşandığına dair sinyaller veriyor.