Mahfi Eğilmez Teşhis Koydu, Reçeteyi Açıkladı! ‘Çoklu Organ Yetmezliği’

Eski Hazine Müsteşarı ve ekonomist Mahfi Eğilmez, ekonomik durum hakkında değerlendirmelerinde bulunmaya devam ediyor. Yorumları merakla takip edilen Eğilmez, ekonomi yönetimini “çoklu organ yetmezliği” konusunda uyardı.

Eğilmez, kendi adını taşıyan web sayfasında “Çoklu Organ Yetmezliği” başlıklı bir yazı kaleme alarak, tekli organ yetmezliği ile çoklu organ yetmezliği arasındaki farklılıkları detaylandırdı:

“Ekonomide tekil sorunlar veya çoklu sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Tekil sorun; belirli bir ekonomik göstergenin alışılmış düzenden farklı bir şekilde hareket etmesiyle meydana gelir. Örneğin, enflasyonun artması, cari açığın yükselmeye başlaması ya da büyümenin azalması durumunda tekil ekonomik sorunlardan bahsedebiliriz. Bu tür sorunların üstesinden gelmek için mali ve para politikası araçlarından faydalanılır. Eğer enflasyon talep kaynaklı bir baskıyla artıyorsa, faizin artırılması yoluyla talebin azaltılması hedeflenir. Ancak bunu yaparken sürenin ve dozun dikkatlice ayarlanması gerekir. Yanlış ayar, enflasyonu düşürürken büyümenin de gerilemesine ve ekonominin duraklama aşamasına girmesine yol açabilir. Çoklu ekonomik sorun ise fiyat istikrarı, büyüme, istihdam, cari denge ve bütçe dengesi gibi unsurlardan birkaçıyla aynı anda ya da peş peşe sorun görünmesi halinde ortaya çıkar. Örneğin, enflasyon artarken büyüme de düşüyorsa (bu durumda genellikle işsizlik artış gösterir) çoklu ekonomik sorunla karşı karşıyayız demektir. Ekonomik tedavi için kullanılan araçlar, tıptaki kadar çeşitli değildir. Bu nedenle, tekil sorunlar için geçerli olan mali ve para politikası araçları, çoklu sorunlar için de devreye girer. Son yıllarda makro ihtiyati önlemler de bu çerçeveye dahil edilmiştir.”

Eğilmez, “Ekonomide çoklu organ yetmezliği”nin tedavisinin zorluğuna dikkat çekerek, “Çünkü çoklu ekonomik sorunları eş zamanlı olarak çözmeye çalışırken, bir sorunun çözümü diğer bir sorunun kötüleşmesine neden olabilir.” ifadelerini kullandı.

Eğilmez, enflasyonu çözmek için faizlerin yükseltilmesinin, düşmekte olan büyüme hızını daha da olumsuz etkileyeceğine örnek verdi.

Bir başka örnek olarak da şunları ekledi:

“Türkiye’nin son dönemde karşılaştığı yüksek enflasyon sorununu çözmek amacıyla alınan tedbirlerin büyüme üzerindeki olumsuz etkileri buna örnek teşkil edebilir. Tedavi süreçlerinde uygulanan önlemlerin dozunun uygun ayarlanmaması, sürenin uzamasına ve yan etkilerin artmasına sebep olabilir. Bu durum, toplumun bu önlemler karşısında tepkisini arttırır.”

Eğilmez, sorunun teşhisini koyarken aynı zamanda reçeteyi de sundu:

“Bir yandan enflasyonla mücadele yürütülürken, diğer yandan düşmekte olan büyümeyi toparlamak adına yapılması gereken, faizleri yükseltirken siyasi ve sosyal riskleri artırmamaktır. Bu durum, çoklu organ yetmezliği yaşayan bir hastanın sigara ve alkolü bırakmak zorunda kalmasına benzetilebilir.”

Türkiye’nin hem çeşitli riskler oluşturduğunu hem de çoklu ekonomik sorunları çözmeye çalıştığını vurgulayan Eğilmez, şu eleştiriyi getirdi: “Ne yazık ki böyle bir dünya yok.”