İstanbul’da yaşanan son depremin ardından, kentsel dönüşümün önemi bir kez daha ortaya çıktı. Özellikle riskli binaların yenilenmesi amacıyla sağlanan devlet destekleri gündemdeki yerini aldı. Peki, İstanbul’daki kentsel dönüşüm projelerinden nasıl faydalanılabilir? Devlet desteği almak için gerekli koşullar neler ve desteklerin miktarı ne kadar?
KİMLER BU DESTEKTEN YARARLANABİLİR?
İstanbul’un 39 ilçesinde yaşayan vatandaşlar, riskli binalarını dönüştürmek için devletin sağladığı desteklerden faydalanabilirler. Başvuru için belirli bir süre bulunmamakta, ancak sürecin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için bazı adımlara uyulması gerekmektedir.
Öncelikle, ev sahiplerinin birbirleriyle anlaşarak lisanslı bir kuruluş aracılığıyla binalarına riskli yapı raporu almaları gerekmektedir. Bu rapor alındıktan sonra kat irtifakı oluşturulmakta ve belediyeye başvuru yapılarak hak sahipliği tespiti istenmektedir.
Başvuru süreci tamamlandığında, Bakanlık tarafından belirlenen tarihlerde hibe ve kredi sözleşmeleri imzalanacaktır. Kampanyanın en önemli koşulu, yeni yapının (otopark ve sığınak haricinde) eski yapıya göre %50’den fazla büyümemesi gerektiğidir. Bu şart, büyük ticari projelerin kapsam dışında kalmasını sağlamaktadır.
DEVLET DESTEĞİ NE KADAR?
Kentsel dönüşüm çerçevesinde hibe ve kredi destekleri sunulmaktadır. İstanbul’da bir konut için sağlanan toplam destek tutarı 1 milyon 875 bin TL’ye kadar çıkabilmektedir. Hibe desteği 875 bin TL olarak belirlenirken, aynı miktar kredi desteği olarak sunulmaktadır. Taşınma yardımı ise 125 bin TL olarak sağlanmaktadır. İş yerleri için ise 1 milyon TL’ye kadar destek verilmekte ve bu durumda da hibe ve kredi tutarları 437 bin 500 TL’ye kadar çıkabilmektedir.
ÖDEMELER NASIL YAPILIYOR?
Devletin sağladığı maddi yardımlar, hak sahibi adına yüklenici firmaya aktarılmaktadır. Vatandaşlar doğrudan para almazlar; ödemeler aşamalı olarak gerçekleştirilmektedir. İlk ödeme işin başlangıcında %30, taşıyıcı sistem tamamlandığında %30, sıva aşamasında %30 ve yapı kullanım izni alındığında kalan %10 olarak yapılmaktadır. Taşınma yardımı, ev sahibi ya da kiracıdan birine verilmektedir; kiracı mevcutsa bu yardımı kiracı alır, aksi takdirde ev sahibi yararlanır. Ancak, aynı anda hem kira desteği hem de taşınma yardımı alınması mümkün değildir; birini seçmek gerekmektedir.
KREDİLERİN GERİ ÖDEME SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Devlet tarafından sağlanan hibe, geri ödemesi olmayan bir destek olup, tek sefere mahsus verilmektedir. Kredi desteği ise geri ödemeli bir yapıya sahiptir ve ödemeler iki yıl sonra başlar. Bu iki yıllık süre, vatandaşın yeni evine taşındığı süreçtir. Krediler, 10 yıla kadar vadelidir ve ilk yıl faizsizdir. Sonraki yıllarda ise kredilere, TÜFE’nin yarısı kadar bir artış uygulanmaktadır.
TOKİ VE EMLAK KONUT SÜRECE DAHİL OLUYOR MU?
Bireysel bazda gerçekleşen bina dönüşüm projelerinde vatandaşlar kendi müteahhitlerini seçebilme hakkına sahiptir. Ancak, daha büyük ölçekli ve ada bazlı dönüşüm projelerinde, tüm hak sahiplerinin onayı alındıktan sonra Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, TOKİ ve Emlak Konut devreye girmektedir. Bu durumda, devlet tarafından sağlanan hibe doğrudan inşaat maliyetlerinden düşülmekte ve geri kalan borç, uzun vadeye yayılacak şekilde taksitlendirilebilmektedir.
