İşçinin Fonu İşlev Kaybediyor

İLKAY AKKAYA / NEFES

‘’İşsizlik’’ anlamına gelen fon, giderek işsizlerden uzaklaşmaya devam ediyor. İşsizlik Sigortası Fonu’ndan amacına aykırı harcamalara ayrılabilecek payın oranı yüzde 30’dan yüzde 50’ye yükseltildi. Ancak haziran ayı itibarıyla resmi işsizlik oranının yalnızca yüzde 20.9’u işsizlik ödeneği alabilmekte. Son bir yıl içerisinde fondan işçilere gerçekleştirilen ödemelerin oranı yüzde 28.5’te kalırken, işverenlere aktarılan kaynak ise yüzde 69’a ulaştı.

Resmi Gazete’de duyurulan yeni Cumhurbaşkanı Kararıyla 2025 yılı için yapılan düzenleme, işçilerin fon giderlerinden aldığı payın azalacağını gösteriyor.

Fon gelirleri sadece işsizlik maaşı ödemeleriyle sınırlı değil; aynı zamanda kısa çalışma ödeneği, nakdi ücret desteği ve işbaşı eğitim programları gibi çeşitli istihdam destekleri için de kullanılmakta. Başka bir ifadeyle, işsiz kalan bireylere geçici gelir yardımı sağlamak amacıyla oluşturulmuş olmasına rağmen, giderek işveren teşviklerinin ana finansman kaynağı haline geliyor.

AMACIYLA ÇELİŞİYOR

DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, bu düzenlemenin fonu bir sosyal güvenlik aracı olmaktan çıkarıp, istihdam politikalarının finansman aracı haline getireceği uyarısında bulundu. Çerkezoğlu, bu durumun hem sosyal devlet anlayışıyla hem de fonun amacıyla çeliştiğini kaydetti.

Fonun amacının dışına çıkmasına son verilmesi ve fondan işverenlere yönelik teşvik ve desteklerin durdurulması gerektiğini vurgulayan Çerkezoğlu, “AKP döneminde asıl işlevi işsizlik ödeneği olmaktan çıkmış, adeta bir işveren destek fonuna dönüşmüştür. Harcama kalemlerinde öngörülen artış, fonu asıl işlevinden daha da uzaklaştıracaktır.” ifadelerini kullandı.

Ekonomist İnan Mutlu ise fonun amacına uygun kullanılmadığını belirterek tepkisini dile getirdi. Mutlu, “İşsizlik Sigortası Fonu artık iyice arpalığa döndü.” dedi.

İşsizlerin Yüzde 79’u Ödenek Alamıyor

İşsizlik ödeneğinden faydalanma koşullarının zorluğu ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacının dışında kullanılması nedeniyle, işsizlerin büyük çoğunluğu bu ödenekten yararlanamıyor. Örneğin; Haziran 2025 itibarıyla Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), toplam dar tanımlı işsiz sayısını 2 milyon 185 bin olarak duyurdu. İŞKUR’un Haziran 2025 İşsizlik Sigortası Bülteni verilerine göre, bu dönemde işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 456 bin 48 kişi oldu. Böylece, Haziran 2025’te resmi işsizlerin yalnızca yüzde 20.9’u işsizlik ödeneğinden faydalanabildi. Yaklaşık 1 milyon 729 bin kişi ise bu haktan mahrum kaldı. Bu durum, işsizlerin yüzde 79.1’inin işsizlik sigortasından destek alamadığını gösteriyor.

İşverene İki Katı Kaynak

Arzu Çerkezoğlu, bir yıllık süreçte İşsizlik Sigortası Fonu’ndan işçilere yapılan ödemelerin toplam giderin sadece yüzde 28.5’ini oluşturduğunu belirtti. Aynı dönemde işverenlere doğrudan teşvik, destek ve dolaylı programlar aracılığıyla aktarılan kaynakların toplam giderin yüzde 69’una ulaştığını vurgulayan Çerkezoğlu, “İşçiler için kurulan fondan, işverenler işçilerin yaklaşık iki katı kadar pay aldı.” şeklinde konuştu.