İran ve Avrupa, İstanbul’da Görüşmelere Başlıyor

İran ile Avrupa ülkeleri arasında bugün İstanbul’da gerçekleşmesi planlanan nükleer müzakereler, dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde gerçekleştirilecek.

İran ve ABD arasında Umman aracılığıyla süren müzakerelerin devam ettiği bir dönemde gerçekleşecek bu görüşmelere, İran ve Türkiye temsilcileri ile birlikte Almanya, İngiltere ve Fransa’dan oluşan Avrupa üçlüsünün temsilcileri katılacak. İran Dışişleri Bakanı, görüşmelerin dışişleri bakan yardımcıları seviyesinde gerçekleştirileceğini daha önce belirtmişti.

Görüşme öncesinde Fransa’nın Le Point dergisinde yayınlanan bir makalede İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Avrupa ülkelerinin İran’a yönelik BM yaptırımlarını yeniden başlatması durumunda “geri döndürülemez sonuçlar” olacağı konusunda bir uyarıda bulundu. Arakçi, İran’ın Avrupa ile “yeni bir sayfa açmaya hazır” olduğunu da ifade etti.

2015 yılında imzalanan ve resmi adı Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) olan nükleer anlaşma; İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırması karşılığında ekonomik yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. ABD, Çin, Rusya, İngiltere, Fransa ve Almanya (P5+1) anlaşmanın tarafları arasındaydı. Fakat Trump, başkanlığının ilk döneminde, 2018 yılında ABD’yi tek taraflı olarak anlaşmadan çekerek İran’a yeniden sert yaptırımlar uygulamaya koymuştu.

Tahran, bu geri çekilmenin ardından bir yıl boyunca anlaşmaya sadık kalmış, ardından ise kademeli olarak taahhütlerinden geri adım atmıştır. Avrupa ülkeleri, İran’ın anlaşmayı ihlal ettiğini düşündüklerinde, 2015 anlaşmasına dahil olan ve “snapback” (tetik) mekanizması olarak adlandırılan süreci başlatarak BM yaptırımlarını tekrar getirme hakkına sahiptir. Bu mekanizmanın devreye alınabileceği son tarih ise 2025 yılının Ekim ayıdır.

Diğer yandan, ABD merkezli Axios haber sitesine göre Trump yönetimi, İran ile yapılan görüşmelerin geçen hafta gerçekleşen dördüncü turunda İran’a yazılı bir anlaşma teklifi sunmuş. Ancak Arakçi, bu iddiayı reddetti. Tahran Kitap Fuarı’nda yaptığı açıklamada, “ABD’den şu ana dek yazılı bir teklif almadık,” ifadelerini kullandı. “Fakat şeffaflık içinde güven inşa etmeye ve nükleer programımız hakkında açık davranmaya hazırız, yeter ki yaptırımlar kaldırılsın,” dedi.