Türkiye'nin ilk “İklim Kanunu Teklifi”, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.
Yeşil büyüme hedefleri ve net sıfır emisyon maksatları doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadeleyi amaçlayan bu Kanun, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğiyle başa çıkma faaliyetlerini düzenleyen bir yasal çerçeve sunmaktadır. Kanun, planlama, uygulama araçları, gelirler, izinler ve denetimler konularında gerekli yasal ve kurumsal esasları içermektedir.
Yenilikler arasında “Adil geçiş”, “Birincil piyasa”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “Gömülü sera gazı emisyonları” ve “Gönüllü karbon piyasaları” gibi tanımlar bulunmaktadır.
İklim değişikliğiyle mücadele ilkeleri arasında Türkiye'nin “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler” ilkesi göz önünde bulundurularak eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık, adil geçiş ve ilerleme gibi yaklaşımlar yer alacaktır.
Kamu kurumları ve gerçek veya tüzel kişiler, kamu yararına yönelik alınan tedbirlere ve düzenlemelere uymakla yükümlüdür.
Ulusal Katkı Beyanında, net sıfır emisyon hedefleri doğrultusunda ülkedeki kalkınma öncelikleri ve özel durumlar göz önünde bulundurulacak, bu kapsamda gerekli önlemler hayata geçirilecektir.
Sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum konusundaki ilerlemeler, yıllık olarak İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından izlenecektir.
Gerekli tedbirlerin alınması için kurumlar arası koordinasyon sağlanacak, ayrıca karbon fiyatlandırma mekanizmaları düzenlenecektir.
Kamu kurum ve kuruluşları, kendi yetki ve sorumlulukları çerçevesinde projeler hazırlayacak, yapacak, uygulayacak ve destekleyecektir.
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu çerçevesinde, İklim Değişikliği Başkanlığı, düzenlemenin uygulanmasına yönelik gerekli bilgi, belge ve verileri talep etme yetkisine sahip olacaktır. Bilgi taleplerine cevap vermek zorunlu olacak.
Başkanlık, ihtiyaç duyduğu verileri Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu'ndan elde ederken, bu verileri de diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla paylaşacaktır.
İklim Değişikliği Başkanlığı, Ulusal Coğrafi Bilgi Platformunda eksik verileri sağlamak üzere ilgili kurumlarla anlaşmalar yapabilecektir.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, gerektiğinde yetkilerini Başkanlığa devredebilir.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE MÜCADELE FAALİYETLERİ
Kanunla birlikte iklim değişikliğiyle mücadele faaliyetleri belirlenmiştir. Sera gazı emisyonları, Ulusal Katkı Beyanı ve yapılan strateji ve eylem planlarına göre azaltılacaktır.
Ulusal Katkı Beyanında yer alan her sektöre özgü emisyon azaltım faaliyetleri, ilgili kurumların kendilerine verilen görevler doğrultusunda gerçekleştirilecektir.
İlgili kurum ve kuruluşların mevcut görev ve sorumlulukları gözden geçirilecektir. Bu bağlamda, Ulusal Katkı Beyanı ve net sıfır emisyon hedefleri çerçevesinde düzenlemeler yapılacaktır.
Kamu kurum ve kuruluşları, uzun dönemli hedefleri göz önünde bulundurarak sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik planlama araçlarını uyarlayacak, uygulayacak ve güncelleyecektir.
Net sıfır emisyon hedefinin gerçekleştirilmesi adına karbon yutağı tahribatını önlemek amacıyla gerekli tedbirler alınacaktır.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE UYUM FAALİYETLERİ
Ulusal Katkı Beyanı ve ilgili strateji ve eylem planları doğrultusunda, iklim değişikliğiyle ilgili mevcut veya olası zararları önleyecek uyum faaliyetleri gerçekleştirilecektir.
İklim değişikliğine uyum faaliyetleri, ilgili kurum ve kuruluşların belirlenen görevleri çerçevesinde yürütülecektir.
İlgili kurumlar, iklim değişikliğiyle uyum ile ilgili planlama araçları geliştirmekle yükümlü olacaktır.
Su kaynakları yönetimi için ilgili kurumlar planlama araçları hazırlayıp uygulayacaktır.
Ekosistem yönetimini sürdürebilmek için gerekli tedbirler alınacaktır.
Çölleşmeyle mücadele ve ağaçlandırma kayıtlı alanlara yönelik belirli tedbirler alınacaktır.
Tarım sektörünün sürdürülebilirliğinin sağlanmasına dönük iklim dostu uygulamalar yaygınlaştırılacaktır.
İklim değişikliğine bağlı afet zararlarını azaltacak sistemler geliştirilecektir.
PLANLAMA VE UYGULAMA PROSEDÜRLERİ
Kurumlar, stratejik eylem ve planlar doğrultusunda iklim değişikliği mücadelesine dair yayınlanan belgeleri dikkate alacaktır.
İlgili kurumlar işbirliği içerisinde ulusal ölçekte strateji ve eylem planları geliştirecek ve izlemeleri yapılacaktır.
Her ildeki vali başkanlığında İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu oluşturulacaktır.
Yerel eylem planları, adil geçiş gereklilikleri gözetilerek hazırlanacaktır.
Yerel iklim eylem planları sürecinde, gerekli bilgi ve belgeler paylaşılacaktır.
Strateji ve eylem planlarına ilişkin etkilenebilirlik ve risk analizleri, Başkanlık tarafından hazırlanıp güncellenecektir.
FİNANSAL MEVZUAT VE KAYNAKLAR
İklim değişikliği mücadelesi için yapılacak faaliyetler için iklim finansmanı ve teşvik kaynakları geliştirilecektir.
Ürünlerin yeniden kullanımı ve geri dönüşüm ile ilgili kaynaklar desteklenecektir.
Başkanlık, finansal mekanizmalara yönelik teşvikler ve geliştirecekleri stratejileri belirleyecektir.
ETS, çevre mevzuatına uygun bir biçimde kurulacak ve bu konuda gerekli izinler alınacaktır.
Karbon izni alabilmek için işletmeler gereken ön koşulları yerine getirmekle yükümlü olacaktır.
Ücretsiz tahsisatlar belirli kriterlere göre sağlanabilecektir. İşletmelerin bu kriterlere uyması gerekecektir.
Başkanlık, ilgili finansal kaynakların tahsisini gerçekleştirecektir.
İlgili kurum ve kuruluşlar eğitim faaliyetleri yoluyla toplumsal farkındalığı artıracak ve yeşil iş gücünü destekleyecektir.
İlgili eğitim programları güncellenecek ve sürdürülebilir yatırımlar desteklenecektir.
İklim Değişikliği Başkanlığı, ETS ile ilgili sistemin yürütülmesinde gerekli koordinasyonu sağlayacaktır.
İDARİ CEZALAR VE DENETİM
Düzenlemede idari cezalar belirlenmiştir. Sera gazı emisyonlarının takibiyle ilgili yasaklara uymayanlara idari para cezası kesilecektir.
Söz konusu cezalar, yasaklara aykırılığın niteliğine göre belirlenecektir.
Sıkı denetimler yapılacak, gerekli durumlarda gecikme, eksiklik veya yasaklara aykırılıklar durumunda idari yaptırımlar uygulanacaktır.
Denetimler, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yürütülürken, diğer kamu kurumlarıyla işbirliği yapılarak gerçekleştirilecektir.
İdari para cezası 50 milyon lirayı geçmeyecek şekilde düzenlenecektir.
İklim Değişikliği Başkanlığı, gerekli denetim ve kontrol mekanizmalarını kuracak ve izleyecektir.
Sonuç olarak, İklim Kanunu'nun kabulü ile Türkiye, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir adım atmış oldu. TBMM Başkanvekili Celal Adan, birleşimi yarın saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.
