Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Solar Orbiter uzay aracının Güneş’in iki kutbuna ait ilk görüntüleri başarıyla elde ettiğini duyurdu.
Mart ayında üç farklı cihazla kaydedilen bu görüntüler, Güneş’in güney kutbunu yaklaşık 65 milyon kilometre mesafeden gösteriyor. Kuzey kutbuna ilişkin verilerin ise hâlâ Dünya’ya iletilmekte olduğu ifade edildi.
2020 yılında Florida’dan fırlatılan ve NASA ile iş birliği içinde geliştirilen Solar Orbiter, Güneş’in kutup bölgelerini doğrudan gözlemleyen ilk uzay aracı olma özelliğini taşıyor.
Görüş Açısı Değişti
Daha önce Güneş’e dair elde edilen tüm görüntüler, Dünya’nın da bulunduğu yörünge düzlemi olan ekliptik düzlem üzerinden, yani ekvator hizasından çekilmişti. Ancak Solar Orbiter, Şubat ayında gerçekleştirdiği Venüs manevrasıyla bu düzlemden çıkarak Güneş’e 17 derece açıyla yaklaşmayı başardı. Gelecekte yapılacak manevralarla bu açının 30 derecenin üzerine çıkması bekleniyor.
Max Planck Güneş Sistemi Araştırma Enstitüsü’nden Güneş fizikçisi Sami Solanki, “Şu anda sadece hızlı bir ön bakış elde ettik. En iyisi henüz gelmedi” diyerek kutup görüntülemelerinin bilimsel önemine vurgu yaptı.
Güneş’in Manyetik Alanı ve Döngüsünün Şifreleri Aranıyor
Solar Orbiter, Güneş’in 11 yıllık manyetik döngüsü, güneş rüzgarları ve manyetik alanı gibi temel olgular hakkında veri topluyor. Güneş’in plazmadan oluşan yapısı, hareket ettikçe güçlü manyetik alanlar üretiyor ve bu manyetik alan her 11 yılda bir yön değiştiriyor.
University College London’dan Güneş fizikçisi Hamish Reid, “Güneş döngüsünü tam anlamıyla kavrayabilmek için kutuplarda neler olduğunu bilmemiz şarttı” diyerek bu keşfin önemini vurguladı.
Güney Kutuplarında Karmaşık Manyetik Alanlar Gözlemlendi
Solar Orbiter’ın güney kutbunda yaptığı ölçümler, bu bölgede hem kuzey hem de güney yönlü manyetik alanların bir arada bulunduğunu ortaya koydu. Bu durum, Güneş’in manyetik kutuplarının değişim aşamasında olduğunu ve döngüdeki maksimum aktiviteye ulaştığını gösteriyor. Reid, önümüzdeki yıllarda Güneş minimuma geçtikçe kutuplarda daha düzenli bir manyetik yapı gözlemlenmesinin beklendiğini belirtti.
Heliyosfer ve Güneş Rüzgarı da Gözlem Altında
Solar Orbiter’ın eğimli yörüngesi, Güneş rüzgarlarının heliosfer adı verilen dev balonu nasıl oluşturduğunu daha net anlamamıza yardımcı olacak. Bu bilgiler, Dünya’daki iletişim sistemleri ve elektrik şebekeleri üzerinde etkili olabilen güneş fırtınalarının öngörülmesinde kritik bir rol oynayacak.
Reid, “Solar Orbiter’ın önümüzdeki yıllarda elde edeceği veriler, Güneş döngüsünün tahmin edilmesini kolaylaştıracak. Bu hem teknolojik altyapılar hem de büyüleyici aurora olayları açısından önemli,” şeklinde konuştu.
Geçmişin Ötesinde Bir Görüntüleme
1990’larda Güneş’in kutuplarından geçen Ulysses uzay aracı benzer bir görevi yerine getirmişti. Ancak Ulysses, görüntüleme cihazlarına sahip değildi ve yalnızca bulunduğu noktadan geçen güneş rüzgarlarını ölçebiliyordu. Solar Orbiter ise doğrudan Güneş’i gözlemleyebilen kamera ve teleskoplarla donatılmış durumda.
Güneş, Dünya’ya yaklaşık 149 milyon kilometre uzaklıkta yer alıyor ve çapı 1,4 milyon kilometre ile gezegenimizin 100 katından daha geniştir.
