Faiz Harcamaları 5 Yılda 14 Kat Arttı

ALİ ÖZTÜRK / NEFES

İKTİDARIN “Faizi indirelim, enflasyon da düşer” söylemi beklenmedik sonuçlar doğurdu. Piyasalara meydan okuma döneminde, devletin faiz harcamaları 1999-2001 kriz döneminden daha hızlı bir artış gösterdi ve 2020-2025 yılları arasında bu artış 14.2 katı aşacak. Faiz ödemelerindeki bu büyük artış, “Faiz lobileriyle mücadele ediyoruz. Faizi düşüreceğiz” açıklamalarının yapıldığı bir dönemde gerçekleşti.

Ekonomik denge bozulurken, devletin neredeyse iflas noktasına geldiği 1999-2001 kriz sürecinde bile faiz harcamaları bu kadar hızlı yükselmemişti. Hazine garantili projelerin maliyeti, faize giden trilyonlarca lirayla birleşerek ekonomi yönetimini zorlamaya başladı. Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre, 2020 yılı sonunda, yani küresel Covid-19 pandemisinin ilk yılında devletin faiz gideri 142 milyar 38 milyon TL olarak kaydedildi.

HARCAMALAR 11 KAT ARTTI

2024 yılı sonunda bu rakam 1 trilyon 351 milyar 516 milyon TL’ye yükselecek. Aynı kurumun tahminlerine göre, 2025 sonunda devletin faiz harcamaları 2 trilyon 23 milyar TL seviyesine ulaşacak. Bu durum, Hazine’nin faiz yükünün 5 yılda 14 katın üzerinde bir artış göstermesi anlamına geliyor. Aynı dönem içerisinde devletin harcama bütçesi, 2020’deki 1 trilyon 693 milyar 356 milyon TL seviyesinden, 2025 sonunda 19 trilyon TL sınırına varacak.

Bu bağlamda, devletin bütçe harcamaları 5 yıl içerisinde 11.2 kat artmış olacak. 2001 kriz döneminde bile faiz gideri, 1999-2004 döneminde 5 kat artış göstermişti. 1999 yılında Marmara Depremi ile sarsılan Türkiye ekonomisinde, devletin toplam faiz gideri 11.3 milyar TL iken, 2004 sonunda bu rakam 57 milyar 875 milyon TL’ye yükselmişti. Aynı dönemde devletin harcama bütçesi 5.46 kat artış göstermişti ve o dönemki kriz önlemleri etkili olmuştu.

2001’de Dahi Böyle Bir Durum Görülmedi

İKTİDARIN ekonomideki hatalı kararları ülkeye ağır maliyetler yüklüyor. Dünyada pandeminin getirdiği yüksek enflasyon riski karşısında gelişmiş ülkeler faiz artırırken, Türkiye tam ters bir strateji izleyerek 2021 sonbaharında “Faizleri indirelim, enflasyon da inecek” yaklaşımını benimsedi. 2020 yılında 142 milyar TL olan faiz giderinin, Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın tahminlerine göre, 2025 sonunda 2 trilyon 23 milyar TL’yi bulması bekleniyor. 2001 krizinde faiz yükü bu kadar hızlı artmamıştı. 2001 yılında uygulamaya konulan Kemal Derviş programı, 1999 depremi ve Şubat 2001 krizinin etkilerini 2-3 yıl içinde kıymetli bir şekilde azaltmayı başarmıştı. 1999-2004 döneminde faiz gideri 5.1 kat artış göstermişti.