Etiketlere Bir Sıfır Eklendi

ALİ ÖZTÜRK / NEFES

MUTFAKTAKİ yangın her geçen yıl büyürken, fiyat artışları etiketlere de artı bir sıfır olarak yansıdı. 5 yıl önceki, yani Haziran 2020’deki fiyatlara en az bir ‘0’ (sıfır) eklendi. Yıllardır gün gün liste fiyatlarını açıklayan Afyon Belediyesi Halinde, havuç kilosu 2-3 liradan 25-40 liraya, limonun kilosu 5-7 liradan 60-90 liraya, 3-5 liralık yeşil soğan 40-75 liraya, 2-3 lira olan pırasa 25-45 TL’ye yükseldi. Mevsimsel fiyat farklılığının oluşmaması amacıyla, halde 5 Haziran 2020 ile 4 Haziran 2025 tarihleri arasında fiyatları karşılaştırdık. Hal fiyatları, vatandaşların Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı düşük enflasyon rakamlarına neden bu denli tepki gösterdiğini gözler önüne serdi. TÜİK, son 5-6 yılda çılgınca artan fiyatları göz ardı ediyor. Ocak 2020’den bu yana açıklanan birikimli enflasyon TÜİK’e göre yüzde 600’ü buldu. Ancak hal fiyatları ortalama yüzde 1.100 artış gösterdi.

YÜZDE 2.500 ARTAN ÜRÜN

Sebze-meyve fiyatlarındaki artışları en sağlıklı şekilde analiz etme imkanı sunan hal fiyatlarında, bazı ürünlerde yüzde 2.000-2.500 artış gözlemlendi. Üreticiden aracılara, oradan hale, halden manava, semt pazarına ve market reyonlarına kadar fiyatlar katlanarak artıyor. Nihai tüketici fiyatları, yani etiket rakamları, hal fiyatlarının yüzde 20-50 üzerine çıkabiliyor. NEFES, Afyon Belediyesi’nin listesindeki ürünlerin artış yüzdesini hesapladı. Buna göre, 5 yıl içinde 50 üründen 37’sinde yüzde 900 ile yüzde 2.550 arasında artış yaşandı. 13 ürün ise yüzde 300 ile yüzde 900 arasında artış gösterdi. Halde, karşılaştırma imkanı sunan 50 ürün içinde fiyatı en çok artan ürün, yüzde 2.500-2.550 ile greyfurt oldu. Beyaz (azman) lahana yüzde 1.900, çilek fiyatı yüzde 1.900-2.000 arası artış gösterdi. Bu arada, 5 yıl önce marketlerde 4 lira olan domates, bugün 50 liraya, 3 lira olan havuç 65 liraya, 10 lira olan limon 100 liraya, 10 lira olan sarımsak 200 liraya, 2 lira olan karpuz 25 liraya ve 3 lira olan taze fasulye 70 liraya yükseldi.

Emeklilerin Maaşları Fiyatları Yakalamadı

ENFLASYON oranındaki maaş zamlarıyla emeklilerin mağduriyetleri giderebilmiş değil. Son 5 yılda en düşük memur maaşı 16.043 TL seyyanen zamma rağmen yüzde 985 artış gösterdi. Asgari ücret 2.324 TL’den 22.104 TL’ye çıktı, yani 5 yılda yüzde 850 oranında bir artış yaşandı. En çok mağdur olan kesim ise emekliler oldu. En düşük SSK emekli aylığı, Haziran 2020’de 2.030 TL iken, bugün 14.469 TL’ye yükseldi. En düşük memur emeklisi aylığı ile en düşük SSK emeklisi aylığı, 5 yılda sadece yüzde 612 ile yüzde 637 arasında artış gösterdi. Emekli taban aylığında ise 5 yılda yüzde 864 oranında bir artış sağlandı.