Düğünlerde Havaya Para Saçmanın Cezası Geliyor

Nijerya, düğünlerde ve kutlamalarda geleneksel bir alışkanlık olan “para saçma” geleneğine karşı sert önlemler almaya başladı.

İngiliz Financial Times’ın haberine göre, son iki yıl içerisinde ulusal para birimi naira’nın değerinin %70 düştüğü ülkede, yetkililer bu kültürel uygulamayı “naira’ya saygısızlık” olarak değerlendirip cezai yaptırımlara başladı.

Lagos’taki lüks bir gece kulübünde, Afrobeats müziği eşliğinde dans eden kadınların üzerine 1000 nairalık banknotlar (yaklaşık 60 cent) atan bir kişi, 6 aya kadar hapis cezası istemiyle yargılanıyor.

Yüzlerce Kişi Yargı Sürecinde

Nijerya’da yıllardır devam eden para saçma geleneği, özellikle düğünlerde çiftlere hediye verme veya kutlamalara neşe katma amacıyla yapılıyordu. Ancak, ülkenin yolsuzlukla mücadele kurumu Ekonomik ve Mali Suçlar Komisyonu (EFCC), 2007’den kalma az bilinen bir yasayı yeniden uygulamaya koyarak “naira’ya zarar verme” gerekçesiyle yüzlerce kişiyi yargılamaya başladı.

EFCC, parayı yere atma, üzerine basma veya dans sırasında banknotları ezme gibi eylemleri “naira’nın istismar edilmesi” olarak nitelendiriyor. Bu suçtan mahkûm olanlar, para cezası veya hapisle karşılaşabiliyor.

Halkın Tepkisi Büyüyor

Buna karşın, bu kampanya, ülkedeki ciddi yolsuzlukların hâlâ cezasız kalmasına tepki gösteren birçok kişi tarafından eleştiriliyor. Lagos’tan 31 yaşındaki Kanyinsola Yusuf, “Bu ülkede olan biten onca şey varken EFCC’nin bu konuyu hedef alması akıl almaz. İnsanlar para saçmak istiyorsa bırakın yapsınlar” dedi.

Geçtiğimiz hafta, Kano kentinde bir sosyal medya fenomeni, naira’ya zarar verdiği nedeniyle para cezasına çarptırıldı. Aynı dönemlerde Lagos’ta bir başka kişi 6 ay hapis veya para cezası ile yargılanıyor. EFCC, geçtiğimiz yıl 200’den fazla kişinin bu kapsamda yargılandığını ve 24 kişinin mahkûm edildiğini açıkladı.

Kripto Para Borsalarına Suçlamalar

Stears veri firmasının kıdemli ekonomisti Dumebi Oluwole, bu kampanyanın naira üzerinde “herhangi bir somut etkisi” olmadığını ifade etti. Nijerya Merkez Bankası, geçtiğimiz ay ABD ile yapılan karşılıklı tarifeler sonrası para birimini desteklemek amacıyla 200 milyon dolar harcadı.

Yetkililer, daha önce de alışılmadık yollara başvurmuştu. Geçtiğimiz yıl, kripto para borsaları “döviz kurunu manipüle etmekle” suçlanarak kapatıldı; Binance’in iki Amerikalı yöneticisi gözaltına alındı.

Toplumsal Bir Ritüel

Para saçma geleneğinin 20. yüzyılda Yoruba halkı arasında başladığı ve zamanla Nijerya genelinde zenginlik ve statü göstergesi haline geldiği bilinmektedir. Bugün, siyasi figürlerden sokak eğlencelerine dek bu kültür, toplumsal bir ritüel olarak kabul edilmektedir.

Kamuoyu analisti Afolabi Adekaiyaoja ise, “EFCC, daha önce zengin siyasi rakiplerine yönelik davalarla biliniyordu. Şimdi ise halkı hedef alıyor. Bu çok daha önemsiz bir konu” dedi.

Siyasetçiler Yargılanmıyor

Medya girişimcisi ve avukat Oluwamayowa Idowu, EFCC’nin kaynaklarını boşa harcadığını savunarak, “Bu uygulama kimseye zarar vermiyor ama yargılananlar hep halktan insanlar. Siyasetçilerin para saçtığı videolar ortalıkta, ama onlar yargılanmıyor,” ifadelerini kullandı.

Delta bölgesindeki eski militanlardan ve hükümetle petrol kaçakçılığı konusunda anlaşma yapan Government Ekpemupolo, yakın zamanda bir partide para saçılırken dans ederken görüntülendi. EFCC, Ekpemupolo’yu sorgulamak üzere “davet ettiklerini” açıkladı.

İllüstratör ve yazar Oluwalanu Agusto, para saçmanın “israf” olduğunu belirtse de, “Nijerya’da çözülmesi gereken çok daha büyük problemler varken EFCC’nin bu konuya odaklanması zaman kaybı” dedi.

Oluwole, yetkililerin, ulusal sembollerle bağ kurmayı teşvik eden “bir tür sosyal vatanseverlik” oluşturmak istediğini, fakat halkı gözaltına alarak bunu başaramayacaklarını dile getirdi.

Cezaya Rağmen Devam Edenler

Yaklaşık on yıl önce, hükümet döviz kaçakçılığını önlemek için Abuja’daki ağaçları bile kestirmişti. O dönemde, gölgede çalışan sokak dövizcilerinin faaliyet alanı bu şekilde kısıtlanmıştı.

Bugün pek çok kişi, partilerde bu geleneği sürdürüp sürdürmemeyi değerlendirirken, bazıları cezaya rağmen hâlâ kararlı. Lagos’taki gece kulübünde para saçmaya devam eden bir adam, “Ben para saçmaya devam edeceğim. Bana ne yapacaklar ki? Bu bizim kültürümüz,” dedi.