‘Bırakın tatili, karın doyuramıyoruz’

ŞEHRİBAN KIRAÇ / NEFES

Türkiye, bu yıl 65 milyon turisti ağırlayıp, 64 milyar dolar turizm geliri hedefliyor. Ancak 2025’in ilk çeyreğinde, 49 ülkeden gelen ziyaretçilerin Türkiye’deki konaklamaları 1.4 milyon geceleme azalış gösterdi. Bu yıl hizmete girmesi beklenen yaklaşık 126 bin yeni yatak nedeniyle doluluk oranlarının daha da düşmesi öngörülüyor.

Eski Turizm Bakanı Bahattin Yücel, Türkiye’nin turizmde olumlu bir tablo çizdiğini, ancak turist sayılarını doğru bir şekilde hesaplamadıklarını belirtti. 2024’te Türkiye’ye 62 bin değil, gerçekte 40 bin civarında turist geldiğini ifade etti. Alkol kaynaklı artan ölümler, Bolu Kartalkaya’daki yangın kazası ve yükselen fiyatlar nedeniyle turistlerin Türkiye’den uzaklaştığını da vurgulayan Yücel ile turizm sektörünü ele aldık.

– Turizmde ilk çeyrek verileri açıklandı, nasıl değerlendiriyorsunuz?

Mart 2025’te geceleme sayıları yüzde 13 azalırken, konaklama tesislerinde doluluk oranları yüzde 27 düştü. Gelir açısından gelen ziyaretçi ve döviz girişi bakımından ilk 10’a girdiğimiz doğru. Ancak gelen 62 milyon yabancı ziyaretçinin gerçekten turist olup olmadığı sorgulanmıyor. Bu rakamlar içinde yurt dışına giden ve geri dönen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları da yer alıyor.

Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları var. Gurbetçiler, yıllık birkaç kere dönerler; cenaze, düğün gibi durumlar için gelmeleri de mevcut. Bu kesime turist demek yanıltıcı olur. Aynı zamanda Bulgaristan ve Gürcistan’dan gelen günübirlik alışverişçiler de turist sayılmıyor. Ayrıca Gürcistan’dan çalışmak için gelip gidenler bulunmakta. İstanbul Havalimanı’ndaki transit yolcular da yabancı turist sayısına ekleniyor. Bütün bunları başarı hikayesi gibi lanse etmek yanıltıcıdır.

SAYILARI ABARTIYORUZ

– Bunları çıkardığımızda kaç turist geliyor?

Bakanlık 62 milyon diyor, ama benim görüşümce Türkiye’ye gelen turist sayısı 40 milyonu geçmiyor. Otellerdeki geceleme sayıları doğru bir şekilde rapor edilmiyor. Sayıları abartıyoruz.

– Avrupa pazarında yaşanan ekonomik kriz, buraya gelecek Avrupalı sayısını etkiler mi?

En büyük pazarımız Almanya, orada da kriz mevcut. Artık Türkiye’yi tercih etmeyebilirler. Ayrıca AB’de turistleri üye ülkelere yönlendirme çabaları dikkat çekiyor. Avrupalı turistler tatil alışkanlıklarını yavaş yavaş değiştirmekte. Türkiye’yi Ortadoğu ülkesi gibi görüyorlar ki bu da endişe verici. Fiyatlar da oldukça yüksek. Son dönemlerde Türkiye’de dikkate alınmasa da, yabancı turistlerin dikkatini çeken alkol zehirlenmeleri yaşanıyor. Bu durum, turistleri korkutuyor.

Tur operatörleri artık turistlere şu uyarıda bulunuyor: Türkiye’ye gitmeden önce sakın otelin dışında alkol tüketmeyin. Alkol zehirlenmeleri sigorta kapsamı dışında tutulmakta. “Türkiye’ye gitmeyin” uyarısı yapılıyor. Bu olağan dışı bir risk. Kartalkaya’daki otel yangını da turistlerde korku yarattı. İstanbul’daki deprem riski de insanları tedirgin ediyor. Batılı turistler, kişisel hak ve özgürlüklere, çevreye duyarlılığa ve kadın-çocuk cinayetlerine karşı çok daha hassas. Tüm bunlar, 2025’te turizmde işlerin beklendiği gibi gitmeyeceğine işaret ediyor.

OTELLER ZARAR EDİYOR

– Oteller de zorda, doluluk oranları düşüyor…

Dışarıdan talep olsa bile geçen yıl cirolarını Euro cinsinden artıran oteller zarar etmektedir. Türkiye, İngiltere’nin 3 katı, Almanya’nın 2.3 katı daha yüksek et yemek durumunda. İktidarın yanlış ekonomik politikalarının bir kısmını turizm sektörü ve işletmeler üstleniyor. Artık buraya zengin turist de gelmiyor. Lükse hizmet veren işletmeler de zor durumda. Ben 50 yıllık bir sektörel deneyime sahibim.

– Kapanan ya da el değiştiren otel sayısı artar mı bu dönemde?

Sektörde yaklaşık 5-6 milyar dolarlık bir borç mevcut. Bakıldığında, 500-600 milyon dolar faiz ödenmesi gerekecek. Bunu yönetmek pek kolay değil. Turist yalnızca gelmez, getirilmeleri gerekli. Bu sektörde cazip özelliklerin iyi bir şekilde tanıtılması gerekiyor.

ESKİDEN SIKI DENETİM VARDI

– 1997’de bakanlık yaptınız. Şimdi bakan olmak mı kolay, o dönem bakan olmak mı? Şu anda bakan olsaydınız neler yapardınız?

En azından mevcut hükümetin yaptıklarını yapmazdım. Biz parlamentoya hesap veriyorduk. Parlamento tarafından ciddi bir denetim mevcuttu. Kamuoyunda her türlü eleştiriye açıktık. Şimdi ise böyle bir durum pek söz konusu değil. O dönemde, Türkiye açısından zor bir iş olan kumarhaneleri kapatmamız gerekiyordu. 10 milyon turisti ağırlamayı başardık.

TATİL PLANI YAPMAK ZOR

– Ciddi bir gelir erimesi var, kimse tatil planı da yapamıyor; ne olacak?

Bırakın bir haftalık tatil planı yapmayı, lokantalarda yemek bile yiyemiyorsunuz. Türkiye’de nüfusun yüzde 56’sı maaşla geçinmekte ve bunların yüzde 70’i yoksulluk sınırında. Sadece yüzde 20 çok iyi yaşıyor, bunların içindeki yüzde 4.5 ise mükemmel bir yaşam sürmekte. Bu sürdürülebilir bir durum değil. Çalışanlardan alınan vergiler inanılmaz yüksek. Karnınızı doyurmak bile giderek güçleşiyor. Elektrik, su, doğalgaz faturalarını ödeyemeyeceksiniz. İnsanlar araç kullanamaz hale gelmek üzere. Böyle bir duruma ilerliyoruz. Bu durum karşısında radikal bir programın acilen yapılması gerekiyor.

– Türkiye’nin daha fazla turist çekmesi için atması gereken adımlar nelerdir?

Yaşamı kolaylaştırmak önemli. Çevre, çocuklar, kadınlar ve hayvanlara yönelik ilgiyi artırmak gerekiyor. Tarihe, geçmişe ve farklı kültürlere hoşgörülü bir yaklaşım benimsemeliyiz. Bunları yaparsak, Türk insanının rahat ve uygar koşullarda yaşamasını sağlarsak, bu durum turizmi olumlu yönde etkileyecektir.

KISA SÜRELİ KİRALAMA OLMALI

– Türkiye’nin kapasitesi kaç turist ağırlamaya yeter?

Turizm bölgelerinde 1.2 milyon konut mevcut. Bu, yaklaşık 4.5 milyon yatak anlamına geliyor. Ancak bunlar yılın yalnızca yüzde 10-15’inde kullanılıyor, bu da büyük bir kapasite kaybına yol açıyor. Bu konutları kısa süreli kiralamak şart. Ancak bu işlemi o kadar zor hale getirdiler ki; dünyada kitle seyahatlerine katılanların oranı düşerken, bireysel seyahatler artıyor. Bu nedenle insanların kısa süreli kiralamaları yapmaları gerekiyor.