Avrupa’dan Türkiye’nin Sebzelerine Kırmızı Kart

MERVE ŞİŞMAN / ANKARA

Başta Bulgaristan olmak üzere Hırvatistan, Hollanda ve Danimarka gibi ülkeler, Türkiye’den ihraç edilen sebze ve meyveleri yıl boyunca ardı ardına reddetti.

NEFES’in edindiği bilgilere göre, Bulgaristan yalnızca taze biberi 8 kez sınırdan geri çevirirken, limon, greyfurt ve mandalina gibi ürünlerde de pek çok kez pestisit tespit etti; bazı örneklerde limitin 67 katına varan zehirli kalıntılar kaydedildi.

Hırvatistan, domateste 11 kat indoxacarb ve armutta 4 kat methoxyfenozide maddesini tespit edince yasaklı veya sınırı aşan kimyasallar nedeniyle ürünleri ülkesine almadı. Hollanda ise nardaki 3 kat tau-fluvalinate kalıntısı nedeni ile ürünü kabul etmedi. Danimarka, asma yaprağını doğrudan sınırda reddetti.

Türkiye’nin tarım ürünleri, 2025 yılı boyunca Avrupa Birliği ülkelerinde peş peşe gıda güvenliği duvarına çarptı. En çarpıcı reddetmelerden biri Bulgaristan’dan geldi. 7 Mayıs 2025 tarihinde Türkiye’den ihraç edilen limonda 67 kat fazla prochloraz bulundu. Aynı gün greyfurtta klorpirifos-metil ve fenvalerat gibi yasaklı maddeler tespit edildi. Bulgaristan bu ürünleri sınırdan içeri almadı.

Yıl boyunca özellikle taze biber, limon, domates ve nar gibi ürünlerde tehlikeli ya da izin verilmeyen pestisit kalıntıları nedeniyle toplamda 20’den fazla bildirim yapılırken, en fazla sınır dışı edilen ürünler arasında taze biber öne çıktı. Taze biberde; tebufenpyrad, permethrin, formetanate, chlorpyrifos-methyl gibi maddeler tespit edildi.

BULGARİSTAN, HIRVATİSTAN, HOLLANDA VE DANİMARKA…

Bildirimlerin çoğu Bulgaristan tarafından gerçekleştirildi. Ocak-Mayıs 2025 döneminde Bulgaristan, Türkiye kaynaklı 16 ayrı ihraç ürününü sınırdan çevirdi. Diğer uyarılar ise Hırvatistan, Hollanda ve Danimarka tarafından yapıldı. Hollanda 24 Ocak’ta narı, Danimarka ise ocak ayının başında üzümü geri çevirdi.

En yüksek limit aşımı, 7 Mayıs’ta limonda 67 kat prochloraz tespit edilmesiyle yaşandı. Bu durumu 23 Nisan’daki 43 kat, 23 Mayıs’taki 35 kat ve 24 Şubat’taki 24 kat ile yine limon ve biber takip etti.

“RESMEN ZEHİR KOKTEYLİ”

Pestisitli ürünlerin akıbetine dair soruları TBMM’de defalarca dile getiren ve verileri NEFES ile paylaşan DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, “Resmen zehir kokteyli. Bu kokteyl Avrupa raflarına giremedi. Peki, bizde ne oldu? Avrupa’nın ‘bu ürün insan sağlığına uygun değil’ diyerek reddettiği ürünler hakkında Türkiye’de ne bir kamuoyu açıklaması yapıldı ne de bu ürünlerin iç piyasaya girip girmediği açıklandı” ifadelerini kullandı.

“KAMUOYUNUN BİLGİLENDİRİLMEDİĞİ AŞİKAR”

CHP İstanbul Milletvekili Zeynel Emre de NEFES’e yaptığı açıklamada daha önce bakanlığa soru önergesi verdiğini ve kamuoyuna bilgilendirmenin yapılmadığını belirtti:

“Türkiye, en çok pestisit nedeniyle bildirim alan ikinci ülke. Bu durum, hem ihracat gelirlerini olumsuz etkiliyor hem de iç pazarda tüketilen ürünlerdeki pestisit kalıntılarıyla ilgili halk sağlığı kaygılarını artırıyor. Yurt içinde tüketiciye sunulan sebze ve meyvelerde pestisit kullanımı ile ilgili yapılan denetim ve test sonuçları limitleri aşan uygunsuz kullanılan başta pestisit, aflatoksin ve mikrobiyal yük sınır değerleriyle ilgili kamuoyunun bilgilendirilmediği aşikar.”

NEFES’in edindiği bilgilere göre, ürünlerde bulunan zararlı maddeler ve reddedildikleri tarihler şöyle:

DANİMARKA, ASMA YAPRAĞINI REDDETTİ

3 Ocak 2025’te asma yaprağında pestisit kalıntıları tespit edildi.

HOLLANDA, NAR’I KABUL ETMEDİ

4 Ocak 2025’te nar da 3 kat tau-fluvalinate bulunduğu için sınırdan geri çevrildi.

HIRVATİSTAN, ARMUT VE DOMATESİ GERİ GÖNDERDİ

Hırvatistan, 3 kez reddetme bildirimi göndermiştir. 11 Mart 2025’te 4,3 kat methoxyfenozide bulunan armut geri çevrildi. 4 Mart 2025’te 11 kat indoxacarb içeren domates kabul edilmedi. 28 Ocak 2025’te indoxacarb bulunan domates ülke politikasındaki sıfır tolerans nedeniyle sınırdan içeri alınmadı.

BULGARİSTAN, NAR, MANDALİNA, BİBER, LİMON VE GREYFURTU GÖNDERDİ

2025 yılı içerisinde Bulgaristan, Türkiye’den gelen limonları üç farklı tarihte yüksek oranda pestisit kalıntıları sebebiyle sınırdan geri çevirdi. İlk olarak 22 Nisan 2025’te, taze limonda 15 kat fazla klorpirifos-metil tespit edildi. Ardından 23 Nisan 2025’te, yine limonda 43 kat fazla prochloraz bulundu. Son olarak 24 Şubat 2025’te, limonda 24 kat oranında prochloraz kalıntısına rastlandı.

Bulgaristan, Türkiye’den gönderilen taze biberleri tam 8 kez sınırdan geri çevirdi. İlk reddetme 4 Şubat 2025’te gerçekleşti; biberde 10 kat fazla dimethoate ve ethion bulundu. Ardından 18 Şubat’taki 29 kat, 21 Şubat’taki 9 kat formetanate tespit edildi. 11 Mart’ta 3 kat permethrin (yetkisiz madde) bulunduğu için reddedildi. 19 Mart’ta 15 kat formetanate, 24 Mart’ta ise iki ayrı bildirime göre biri 3,9 kat permethrin (yetkisiz), diğeri 8,8 kat fenamiphos içerdiği için ürünler geri çevrildi. En çarpıcı reddetme ise 23 Mayıs 2025’te oldu; biberde tam 35 kat fazla tebufenpyrad bulundu. Ayrıca 27 Mart’ta, tek bir partide üç farklı yasaklı madde (spirotetramat, klorpirifos-metil ve fosetyl) tespit edilerek ürünler sınırdan çevrildi.

Bulgaristan, Türkiye’den gelen narı iki farklı tarihte yüksek pestisit kalıntıları nedeniyle red etti. İlk olarak 7 Ocak 2025’te, nar meyvesinde 10 kat acetamiprid, 2,3 kat pyrimetanil ve 7,7 kat pyriproxyfen tespit edilerek ürün sınırdan geri çevrildi. İkinci red 20 Ocak 2025’te gerçekleşti; bu kez yalnızca 10 kat acetamiprid bulundu.

Türkiye’den ithal edilen mandalinayı 22 Ocak 2025 tarihinde geri çeviren Bulgaristan, yüksek miktarda pestisit kalıntılarını gerekçe gösterdi. Yapılan analizlerde mandalinada 18 kat klorpirifos-metil ve 3,7 kat propikonazol tespit edildi.