İnsan vücudundaki proteinleri inceleyen uluslararası bir araştırma, yaşlanma süreci ile Alzheimer ve Parkinson gibi nörolojik hastalıklar arasında yeni bağlantılar ortaya koydu. Araştırma, şimdiye kadarki en büyük protein kütüphanesi kullanılarak gerçekleştirildi.
Financial Times'ta yer alan habere göre Bill Gates’in kurucusu olduğu Gates Ventures ve Johnson & Johnson’ın desteklediği çalışma, Global Nörodejenerasyon Proteomik Konsorsiyumu (GNPC) kapsamında yürütüldü. Bulgular, Nature Medicine dergisinde yayımlandı.
Yeni Biyobelirteçler, Erken Teşhis İçin Anahtar
Araştırmacılar, Alzheimer riskini artıran genetik varyantlara sahip kişilerde görülen bir protein imzasını yani biyobelirteçleri tanımlamayı başardı. Aynı zamanda, yaşla birlikte bilişsel işlevle ilişkili protein seviyelerindeki değişimleri ve farklı nörodejeneratif hastalıklarla ilişkili protein desenlerini analiz etti.
Londra Queen Mary Üniversitesi’nden Nöroloji Profesörü Charles Marshall, “Protein bozukluklarındaki desenler, bu hastalıkların nasıl geliştiğine dair biyolojik düzeyde yeni anlayışlar sunuyor. Bu da potansiyel yeni tedaviler için ilaç keşfi çalışmalarının önünü açabilir” dedi.
Yapay Zeka Destekli Dev Veri Analizi
GNPC girişimi, 2023 yılında başlatıldı ve ABD ile Avrupa’daki 23 farklı katılımcı grubun katkılarıyla oluşturulan yaklaşık 250 milyon benzersiz protein ölçümünü ve 35 bin biyolojik örneği içeren dev bir veri seti oluşturdu. Klinik bilgilerle entegre edilen bu veri tabanı, araştırmacılara ücretsiz olarak sunuluyor.
Johnson & Johnson Ar-Ge Başkanı Simon Lovestone, “Verinin ölçeği ve klinik bilgilerle uyumu, nörodejeneratif hastalıkları çalışma, tespit etme ve tedavi etme şeklimizi dönüştürebilecek potansiyele sahip” diye konuştu.
Alzheimer ve Parkinson Ortak Tedavilerle Hedeflenebilir
UCL bünyesindeki İngiltere Demans Araştırma Enstitüsü’nden Amanda Heslegrave, bu çalışmanın büyük veri kümelerinin nörolojik hastalık araştırmalarındaki önemini gözler önüne serdiğini vurguladı.
Cure Parkinson’s Araştırma Direktörü Simon Stott ise Alzheimer ve Parkinson arasındaki “örtüşen biyolojik yapılar” üzerine yapılan çalışmanın, iki hastalığın birlikte tedavi edilebileceği yeni yollar açabileceğini belirtti.
Stott, “Biyobelirteçler yalnızca hastalıkların biyolojisini anlamamıza değil, aynı zamanda klinik denemelerde hastaların izlenmesine ve ilaçların etkisinin değerlendirilmesine de yardımcı oluyor,” dedi.
Dünya genelinde 50 milyondan fazla insanın etkilendiği nörodejeneratif hastalıkların, nüfus yaşlanmasıyla birlikte 2050 yılına kadar iki katına çıkması bekleniyor. Alzheimer ve Parkinson vakaları ise diğer hastalıklara kıyasla daha hızlı artıyor.
