ABD ve Çin Arasında ‘Tiananmen Katliamı’ Krizi

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Tayvan Devlet Başkanı Lai Ching Te, 1989 yılında gerçekleştirilen ve binlerce demokrasi yanlısı öğrencinin yaşamını yitirdiği Tiananmen Meydanı protestolarını andı.

Pekin’de, 4 Haziran 1989 tarihinde yaşanan olaylarda Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun (PLA) kaç kişiyi öldürdüğüne dair resmi veriler bulunmamakta; ancak aktivistler binlerce gencin yaşamını yitirdiğini tahmin ediyor.

‘Tarih Unutmayacak’

Rubio, yazılı açıklamasında “Bugün, en temel haklarını kullanırken yaşamlarını yitiren ve 4 Haziran 1989 olayları için adalet arayışında acı çeken Çinlilerin cesaretini anıyoruz. Çin Komünist Partisi gerçeği sansürlemeye çalışabilir ama dünya asla unutmayacak” dedi.

Tayvan lideri Lai Ching Te, Facebook üzerinden yaptığı paylaşımda protestocuların cesaretini överek, “Otoriter yönetimler genellikle tarihsel gerçekleri susturmayı ve unutturmayı tercih eder, demokratik toplumlar ise insan hakları uğruna hayatlarını ve hayallerini feda edenleri asla unutmayacaktır” ifadelerini kullandı.

Çin’den Tepki Gecikmedi

Çin Dışişleri Bakanlığı, Rubio’nun Tiananmen protestolarıyla ilgili sözlerine sert bir şekilde yanıt verdi. Bakanlık sözcüsü Lin Jian, ABD’nin tarihi gerçekleri “çarpıttığını” belirterek, Çin’in politik yapısına saldırdığını öne sürdü.

Tiananmen olayları, özellikle tankların önünde hak mücadelesi veren gençlerin görüntüleriyle özdeşleşmiş durumda. Sadece Tiananmen Meydanı’nda değil, Çin’in güneybatısındaki Chengdu’da gerçekleştirilen daha küçük ölçekli protestolara katılan bazı bireylerin de hayatını kaybettiği rapor edilmiştir.

4 Haziran tarihi, Çin’de genellikle sessizlik ve sansürle geçiştirilmektedir.

‘Tiananmen Anneleri’ Hâlâ Çocuklarını Anıyor

Bu yalnızca Çin’de değil, Hong Kong’da da sıkı güvenlik önlemleri uygulanmakta. Son dönemlerde demokrasi gösterilerinin yapıldığı alanlar etrafında çok sayıda polis konuşlandırılmış durumda. Ayrıca, dün bu bölgede durdurulup üstü aranan performans sanatçısı Chan Mei Tung, polis eşliğinde bölgeden uzaklaştırıldı.

Çin’de bu protestoları gündemde tutmaya devam edenler arasında, 36 yıl önce çocuklarını kaybeden “Tiananmen anneleri” yer almakta. Bu annelerden biri olan 88 yaşındaki Zhang Xianling, bu yıl Radio Free Asia’ya verdiği demeçte halen sıkı gözetim altında tutulduğunu belirterek, “Benden neden bu kadar korkuyorlar bilmiyorum. 88 yaşındayım ve 200 metre yürümek için bile tekerlekli sandalye kullanmam gerekiyor. O kadar korkutucu muyum yani?” ifadelerini kullandı.