ABD Basını Analiz Ediyor: İsrail ve İran Arasındaki Çatışmaların Gelişimi

Amerika Birleşik Devletleri’nin önde gelen gazetelerinden New York Times (NYT), İsrail ile İran arasındaki çatışmalar hakkında detaylı bir haber yayınladı.

Habere göre, ABD istihbarat kuruluşları, İsrail’in siyasi liderlerinin görüşmeleri ve askeri faaliyetlerini inceleyerek, İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının yanı sıra ABD Başkanı Donald Trump’ın tutumundaki değişiklikleri de gözler önüne serdi.

Mayıs ayı sonuna kadar yapılan analizlere göre, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun, İran’ın nükleer programına yönelik, “ABD’nin dahil olduğu ya da olmadığı durumları kapsayan” hava saldırı planlarını kaydettiği belirtildi.

“10 YILDIR PLANA SAHİP”

Netanyahu’nun, 10 yılı aşkın bir süredir, İran’ın nükleer silah üretme aşamasına gelmeden önce nükleer tesislerine yönelik saldırı planları geliştirdiği; ancak bu planların dönemin ABD başkanları tarafından “Orta Doğu’da yeni bir kıyametin çıkma riski” nedeniyle engellendiği öne sürüldü.

Son analizlerde ise İsrail’in, yalnızca “nükleer tesislere yönelik sınırlı bir saldırı” değil, “İran rejimini tehdit eden” çok daha geniş kapsamlı bir askeri operasyon hazırladığı ve “bu saldırıyı tek başına gerçekleştirmeye hazır olduğu” ortaya çıktı.

“TRUMP: NETANYAHU, SAVAŞA YOL AÇIYOR”

Diğer görüşmelerde ise İsrail, 2015 yılında ABD Başkanı Barack Obama döneminde imzalanan anlaşmaya benzer bir şekilde, Trump’ın “İran ile yetersiz bir anlaşmayı kabul edeceği ve sonra görevini tamamladığını ilan edeceği” endişesini taşıyor.

İsrailli yetkililer, Trump yönetimine, İran ile gerçekleştirilen nükleer müzakerelerde başarının sağlanabilmesi için “diplomatik başarıyı destekleyecek askeri bir seçenek bulunması” gerektiğini önerdi.

Trump ise Mayıs sonundaki bir telefon görüşmesinde, İran’ın nükleer hedeflerinden vazgeçme çabalarıyla ilgili olarak Netanyahu’yu, nükleer müzakereleri tehlikeye atabilecek tek taraflı bir saldırıya karşı uyardı.

ABD Başkanı Trump, benzer bir görüşmenin ardından yakın bir siyasi müttefikiyle, Netanyahu’nun kendisini yeni bir Orta Doğu çatışmasına sürüklemeye çalıştığını düşündüğünü ifade etti.

TRUMP’IN BELİRSİZ ADIMLARI

8 Haziran’da Camp David’de ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Direktörü John Ratcliffe ile yaptığı son görüşmesinde Trump’a “İsrail’in ABD ile ya da ABD’siz kısa süre içinde İran’a saldırmasının oldukça muhtemel olduğu” iletildi.

Konuya dair bilgili kaynaklara göre, Camp David’deki toplantının ardından 9 Haziran’da Netanyahu, Trump ile yaptığı telefon görüşmesinde “görev tamam” ifadesini kullanarak, İsrail’in İran topraklarında “saha güçleri bulunduğu” bilgisini verdi.

Görüşmede, İsrail askeri planlamasından etkilenen Trump, danışmanlarına “Sanırım (Netanyahu’ya) yardımcı olmamız gerekecek” dediği bildirildi.

Trump’ın adım atma konusunda kararsız kalmaya devam ettiği; görüşmeyi takip eden hafta boyunca danışmanlarına sorular yönelttiği ve İran meselesini, “Netanyahu’nun şartlarına göre değil, kendi şartları doğrultusunda çözmek istediği” belirtildi.

İkinci döneminin ilk dış politika kriziyle karşı karşıya kalan Trump’ın, “Netanyahu’nun isteklerini nasıl kontrol altına alacağı” konusunda uzun süre tereddüt ettiği ifade edildi.

“NETANYAHU’YU CAYDIRMAK OLASI DEĞİL”

Durumun belirsizliği devam ederken, Trump yönetimi yetkilileri, son görüşmelerde Netanyahu’yu caydırmanın mümkün olmayacağına kanaat getirdi ve Trump’ın İran’la süren müzakerelerin “hiçbir olumlu sonuç vermeyeceği” fikrine vardığını raporladı.

Alternatif seçenekler arayışındaki ABD’li yetkililer, İran’a yönelik bir saldırı durumunda, “İran’ın zayıflıklarının netleşmesiyle sonraki adımın belirleneceği” ya da İsrail’in askeri harekâtlarına katılarak “İran’da rejim değişikliği sağlama” senaryolarını gözden geçirdi.

Bu noktada Trump’ın, İran’a yönelik bir saldırıya destek verme kararı alarak “orta yolu” tercih ettiği ve Tahran yönetimini müzakere masasında taviz vermeye zorlamak amacıyla baskı oluşturduğu kaydedildi.

13 Haziran’da İsrail’in saldırıyı başlatmasından beş gün sonra, Trump’ın tutumunun değiştiği; başlangıçta saldırı olasılıklarına temkinli yaklaşan Trump’ın, İsrail’in ilk askeri başarılarının belirginleşmesiyle birlikte kamuoyu önünde verdiği desteği artırdığı bildirildi.

TRUMP, FORDO İÇİN BOMBA GÖNDERMEYİ DÜŞÜNÜYOR

Netanyahu ile Trump’ın, ‘İran’ın nükleer silah edinimini engelleme’ ortak amacını paylaştığı; ancak ikilinin arzularına dikkatli yaklaştığı iddia edildi.

Son aşamada Trump’ın, İsrail savaş uçaklarına yakıt ikmali sağlamak ve İran’ın Fordo’daki derin yeraltı nükleer tesisini yok edecek 13 bin 600 kilogram ağırlığında bombalar göndermeyi “ciddi bir şekilde” düşündüğü ifade edildi.

Trump’ın, İranlıların diplomatik müzakerelerde kendisini yanıltmaya çalıştığı inancına vardığı ve İsrail, İran’a saldırma kararını verdiğinde, “Netanyahu’ya yönelik şüpheli yaklaşımından çatışmada (Netanyahu’yla) işbirliği yapma noktasına yöneldiği” bildirildi.

Böylelikle, Trump’ın kamuoyu önünde diplomasi çabalarını vurgulamaya devam etmesi, İran yönetimi üzerinde İsrail’den gelen saldırılara karşı “yüksek alarm durumuna geçmeyi engelleyen bir oyalayıcı etki” yarattı.