Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakat çerçevesinde uygulamaya koyduğu en önemli mali mekanizmalardan biri olan Adil Geçiş Fonu, beklenen etkiyi sağlayamıyor. Avrupa Komisyonu’nun verilerine göre, 2021’den Mart 2025’e kadar üye ülkeler, bu fona yalnızca 735 milyon euro (yaklaşık 840 milyon dolar) harcadı ve bu miktar toplam bütçenin yalnızca yüzde 3’ünü temsil ediyor.
“İSTİHDAM AÇISINDAN BİR FACİA”
İrlandalı Avrupa Parlamentosu üyesi ve fonun performansını denetleyen raportör Ciaran Mullooly, mevcut harcama seviyesini sert bir şekilde eleştirerek, “Adil Geçiş Fonu, işlerini kaybeden işçilere yardım etme konusunda son derece başarısız oldu” dedi ve birçok kasabanın tamamen kaderine terk edildiğini vurguladı.
FONUN AMAÇLARI NELERDİ?
2027 yılına kadar sürecek şekilde planlanan bu fon, kömür madenleri, çelik fabrikaları ve turba alanlarında çalışan işçilerin yeniden eğitilmesi, yeni iş imkanlarına yönlendirilmesi ve bu bölgelerin ekonomik dönüşümünü desteklemek amacıyla tasarlanmıştır. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, bu fonun “kimsenin geride kalmaması” amacıyla başlatıldığını ifade etti.
HAZİNEYİ KULLANMAYAN ÜLKELER
Fonun en büyük paydaşları arasında Polonya (4,7 milyar euro), Almanya (3,7 milyar euro) ve Romanya (2,5 milyar euro) bulunmaktadır. Öte yandan, İspanya, İtalya, Belçika, Slovenya ve Kıbrıs gibi ülkeler, toplam 3 milyar eurodan fazla kaynağa sahip olmalarına rağmen henüz herhangi bir harcama yapmamıştır.
YÜZDE 43’Ü “TAHSİS EDİLMİŞ”
Avrupa Komisyonu verilerine göre, fonun yüzde 43’ü çeşitli projelere tahsis edilmesine rağmen bu kaynaklar henüz kullanılmamıştır. Uzun bürokratik süreçler, yerel toplulukların ön finansman bulmadaki zorlukları ve kapsamlı başvuru gereksinimleri, uygulamayı güçleştiren temel etkenler arasında yer alıyor.
SENDİKALAR VE STK’LARDAN TEPKİLER
Avrupa’daki büyük işçi sendikaları ve çevre sivil toplum kuruluşları, işçilerin görüşlerinin yeterince dikkate alınmadığını, mesleki eğitimlerin eksik kaldığını ve geçiş sürecinde büyük bir beceri açığının ortaya çıkabileceğini dile getiriyorlar.
Avrupa Çevre Bürosu’ndan Alberto Vela, fonun potansiyelinin kullanılmadığını belirterek, “Adil Geçiş Fonu, hem karbon azaltımı hem de sosyo-ekonomik dönüşüm için etkili bir araç olabilir. Ancak bu fırsat heba olmakta,” dedi.
SON DAKİKA HARCAMALARI RİSK TAŞIYOR
Avrupa Sayıştayı Sözcüsü Damijan Fiser, fonun 2027 sonrasında iki yıl daha harcanabileceğini fakat zaman baskısının hatalı harcamalara neden olabileceği konusunda uyarıda bulundu. “Acelenin hataları da beraberinde getireceği unutulmamalı,” ifadelerini kullandı.
GELECEK NE GETİRECEK?
AB’nin 2030 emisyon hedefleri doğrultusunda kömür sektöründe beş yıl içinde yarı yarıya küçülme öngörülüyor ve bunun sonucunda genel istihdamda 494 bin kayıp yaşanabileceği tahmin ediliyor. Ancak doğru yatırımlar ve politika tercihleri sayesinde elektrik üretimi gibi alanlarda 110 bin net istihdam artışı sağlanabileceği de ifade ediliyor.
Uzmanlar, fonun etkili olabilmesi için özel ekonomik bölgelerin oluşturulmasını, yerel gruplara ön finansman sağlanmasını ve daha kapsamlı eğitim programlarının hayata geçirilmesini öneriyor. Aksi takdirde, yeşil dönüşüm sürecinin sosyal tabanı ciddi oranlarda zarar görecektir.
DOLAR
EURO
İNG. STERLİNİ
İSV. FRANGI
KAN. DOLARI
ÇEYREK ALTIN
BITCOIN