Türkiye ile Irak Arasındaki Petrol İlişkisi Yeniden Şekilleniyor

Irak merkezi hükümeti ile Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) arasında imzalanan yeni petrol ihracatı anlaşması, uzun zamandır kapalı olan Irak-Türkiye boru hattının yeniden faaliyete geçeceği yönündeki beklentileri artırdı.

Irak Başbakanlık Basın Ofisi tarafından yapılan açıklamada, 17 Temmuz tarihinde gerçekleşen Bakanlar Kurulu toplantısında, IKBY ile yeni petrol anlaşmasının onaylandığı duyuruldu.

Bu anlaşma çerçevesinde, IKBY hükümeti, bölgeden elde edilen tüm petrol gelirlerini Irak’ın Devlet Petrol Şirketi SOMO'ya teslim edecek. Her varil petrol için bölgesel hükümete 16 dolar avans verileceği belirtiliyor.

Ayrıca, IKBY'nin günlük en az 230 bin varil petrolü Bağdat’a teslim etmesi gerektiği ifade edilirken, üretim artışı durumunda ek miktarlar da SOMO'ya aktarılacak. Petrol ihracatı durursa, tüm petrol Irak Petrol Bakanlığı’na geçeceği vurgulandı.

Irak Meclisi, 2 Şubat'ta IKBY'deki uluslararası petrol şirketlerinin üretim maliyetlerini sübvanse eden bir düzenlemeyi onaylayarak taşıma maliyetini varil başına 16 dolar olarak belirlemişti. Bu adım, Türkiye'ye ihracatın yeniden başlaması açısından kritik bir aşama olarak değerlendirilmişti.

Son anlaşmayla birlikte, 25 Mart 2023 tarihinde kesilen petrol akışının yeniden başlamasına yönelik süreçte gözle görülür bir ilerleme kaydedildi.

Ortak İrade Gelişimi Olasılığı

Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Irak Çalışmaları Araştırmacısı Sercan Çalışkan, IKBY'nin günlük 230 bin varil petrolü federal hükümete teslim etme taahhüdünün taraflar arasında ortak bir irade oluşumuna işaret ettiğini söyledi. Çalışkan, “Anlaşmanın teknik yönlerinin ötesinde, Bağdat-Erbil arasında devam eden gerginliklerin hafiflemesi, Türkiye üzerinden petrol ihracatını sağlayan Kerkük-Ceyhan Boru Hattı'nın yeniden devreye girmesi için gereken zemin oluşturabilir.” dedi.

Çalışkan, söz konusu anlaşmanın Kasım 2025'te yapılması beklenen seçimler öncesinde hayata geçirilmesinin Irak'taki siyasi istikrar açısından önemli bir adım olduğunu kaydetti.

Bu süreçte zorluklar bulunduğunu ve Irak’ın kuzeyindeki petrol sahalarına yönelik insansız hava aracı (İHA) saldırılarını hatırlatan Çalışkan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Son dönemde IKBY'ye ait bölgelerde artan İHA saldırıları, güvenlik açıklarını ve enerji altyapısına yönelik tehditleri yeniden gündeme getirdi. Bu nedenle, hattın sadece siyasi değil, güvenlik temelli sorunlarının da ele alınması ve boru hattının güzergahına yönelik olası güvenlik risklerinin ortadan kaldırılması gerekiyor. Mevcut İHA saldırılarının boru hattının bulunduğu alanlara genişlemesi, hattın sürdürülebilir bir şekilde devreye girmesinin önündeki en büyük engellerden biri olabilir.” şeklinde konuştu.

Çalışkan, Kerkük-Ceyhan Boru Hattı’nın yeniden işlerlik kazanması için dış politika dinamiklerinin de yakından izlenmesi gerektiğine değinerek, “ABD’nin uzun zamandır Irak merkezi hükümetine hattın açılması yönünde baskı yaptığı biliniyor. Özellikle Donald Trump döneminde Dışişleri Bakanı Marco Rubio gibi isimlerin bu konuya olan hassasiyetleri, Bağdat ile yürütülen diplomatik temaslarda sıkça gündeme getirilmiştir.” diye ekledi.

Müzakere Süreci Hızlanabilir

Bu bağlamda, Bağdat ile IKBY arasında varılan yeni anlaşmanın, Kerkük-Ceyhan hattı üzerinden petrol ihracatının yeniden başlaması için hem teknik hem de siyasi bir zemin oluşturabileceğini belirten Çalışkan, “Bu yumuşama ortamı, taraflar arasında hattın tekrar faaliyete geçmesi için müzakerelerin hızlanmasını sağlama potansiyeline sahip. Ayrıca, ABD gibi etkili dış aktörlerin desteği, Bağdat’ın boru hattının açılması yönündeki adımlarını kolaylaştırabilir.” ifadelerini kullandı.

Çalışkan, 2025 seçimlerine kısa bir süre kala Kerkük-Ceyhan Boru Hattı'nın yeniden devreye alınmasının, merkezi hükümet ile IKBY arasında önemli bir müzakere konusu haline gelebileceğine dikkat çekerek, “Atılacak her adım, sadece enerji politikaları açısından değil, seçim öncesi siyasi denklemler ve ittifaklar bakımından da belirleyici bir rol oynayacaktır.” şeklinde tamamladı.