TCMB'nin Yapmış Olduğu Kredi Kartı Analizi Dikkat Çekiyor

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) analizinde, kredi kartı ile harcama verileri üzerinden talep koşullarının değerlendirilmesi sırasında kart kullanım oranındaki artışın etkisinin ortadan kaldırılmasının önemine dikkat çekildi.

Analizde, “Kart kullanım tercihi etkisinden arındırıldığında harcamalardaki artış daha ılımlı bir hale gelmektedir. Ayrıca, bazı dönemsel ayrışmalar dışında, bu düzeltilmiş harcama verisi özel tüketim ile oldukça uyumlu görünmektedir.” ifadesine yer verildi.

TCMB yardımcı ekonomistleri Ece Taşan Özel ve Orhun Özel ile araştırmacı Tahamuhammet Süleyman tarafından kaleme alınan “Kart Kullanım Oranı ve Kartla Yapılan Harcamalar” analizi, Bankanın “Merkezin Güncesi” adlı blog sayfasında yayımlandı.

Analizde, kartla yapılan harcamaların yüksek frekanslı olması ve zamanında bilgi sunması nedeniyle talep koşullarını izlemek amacıyla önemli bir araç olarak kullanıldığı belirtildi.

Bu göstergenin, gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki özel tüketim ile 2021 yılına kadar uyumlu bir seyir izlediği belirtildi. Ancak son yıllarda kart ile yapılan harcamaların artış kaydederek özel tüketimle farklılıklar gösterdiği ifade edildi.

Analizde, bu ayrışmanın kartla yapılan harcamalardaki artışın yalnızca talep gelişmelerine bağlı olmadığı, aynı zamanda tüketicilerin ödeme tercihindeki değişime, yani nakitten kartlı ödemeye yönelimin artmasına dayandığı ifade edildi. “Bu çalışmada, uzun dönemli bir kartla harcama oranı serisi oluşturulmakta ve kartla yapılan harcamalar verisinden ödeme tercihindeki değişiklikler dışlanarak daha sağlıklı bir talep göstergesi elde edilmektedir.” denildi.

NAKİTTEN KARTA GEÇİŞİN ETKİSİ

Kartla yapılan harcamaların son dönemde hızla arttığına vurgu yapılan analizde şu ifadelere yer verildi:

“Bu artışta talep dinamiklerinin yanı sıra geleneksel ödeme yöntemi olan nakitten karta geçiş de önemli bir rol oynamaktadır. Nitekim güncel araştırmalar, kartla ödeme sıklığının önemli ölçüde arttığını göstermektedir. Bu artışta dijitalleşme ve temassız ödeme sistemlerinin yaygınlaşması gibi teknolojik gelişmelerin yanı sıra enflasyonun nakit taşımayı daha maliyetli hale getirmesi temel faktörler arasında sınıflandırılmaktadır.”

Analizde, dolayısıyla ödeme alışkanlıklarındaki değişimlerin kartlı harcamalar verisi kullanılarak talep yorumlamalarında dikkate alınması gerektiği ifade edildi.

Kartla yapılan harcamaları bu değişimlerden arındırmak amacıyla, kart kullanım oranının bir zaman serisi olarak tahmin edilmesi gerektiği vurgulanan analizde, kart kullanım eğilimlerini ölçebilmek için tüketicilerin toplam harcama düzeyine ilişkin verilere ihtiyaç duyulduğu ve bu bağlamda akaryakıt sektörünün önemli bir referans sunduğu belirtildi.

Analizde, akaryakıt sektöründeki hem toplam satış miktarına hem de kartla yapılan harcama verilerine erişim sağlanmasının bu durumu desteklediği ifade edildi.

AKARYAKIT SEKTÖRÜNDEKİ CİDDİ ARTIŞ

Kartla yapılan akaryakıt harcamalarını toplam akaryakıt satışlarına oranlayarak sektör bazlı bir kart kullanım oranı hesaplandığı belirtilen analizde, “Özellikle 2021 yılı sonrası bu oranda önemli bir artış gözlemlenmektedir. Diğer sektörlerde de benzer bir eğilimin olduğunu varsaydığımızda, kartlı harcama verilerini bu tercihin zaman içindeki değişiminden arındırarak toplam tüketim harcamalarını daha sağlıklı bir biçimde yansıtan bir gösterge elde etmek mümkündür.” ifadelerine yer verildi.

Analizde, kartla yapılan harcamaların talep dinamiklerini izlemek açısından kıymetli bir öncü gösterge niteliği taşıdığı vurgulanırken, ancak son yıllarda bu harcamaların artış göstererek özel tüketim harcamalarından ayrıştığına dikkat çekildi.

Kartla ödemeden nakit ödemeye geçişin bu ayrışmada etkili olduğunu belirten analizde, “Bu nedenle, kartla harcama verileri üzerinden talep koşullarını değerlendirirken kart kullanım oranındaki artışın etkisinin arındırılması büyük önem taşımaktadır. Bu etki arındırıldığında, kartla yapılan harcamaların son yıllarda, özellikle parasal sıkılaşma sonrası, daha ılımlı bir artış göstererek özel tüketimle daha uyumlu bir hal aldığı görülmektedir.” değerlendirmesinde bulunuldu.