Bilim insanları, milyonlarca yıl öncesine ait diş fosillerinden proteinler elde ederek evrimsel tarihi incelemede önemli bir başarıya imza attı.
Kenya’nın sıcak Rift Vadisi ile Kanada’nın soğuk Arktik bölgesinden çıkarılan diş fosilleri üzerinde yapılan araştırmalar, 21 ila 24 milyon yıl önce yaşamış nesli tükenmiş gergedan, fil ve su aygırı türlerine ait protein dizileri bulunmasını sağladı.
DNA’nın Ötesinde: Proteinlerin Sağladığı Avantaj
Harvard Üniversitesi’nden evrimsel biyolog Daniel Green, “Proteinler, evrimsel tarih hakkında bilgi taşıyan esas yapı taşlarıdır ve dünya genelindeki fosillerde bulunabilmektedir” diyerek proteinlerin DNA'dan daha uzun süre korunabilmesi sayesinde geçmişe dair önemli ipuçları sunduğunu ifade etti.
Daha önce DNA'nın en fazla 2 milyon yıl geriye gidebildiği bilinirken, dayanıklı yapıya sahip proteinler sayesinde bu sınır 24 milyon yıla kadar genişletilmiş durumda. Şimdiye dek en eski protein örnekleri 4 milyon yıl öncesine ait kalıntılardan elde edilmişti.
İnsanlığın Kökenleri İçin Umut Vadediyor
Araştırmaya katılan Smithsonian Müzesi’nden Timothy Cleland, Kenya’daki Turkana Havzası’nın insan evrimi açısından önemli bir yer olduğunu belirterek, “Sonuçlarımız, Kenya Turkana Havzası’ndan atalarımızın diş minesi proteomunu incelemek için büyük bir potansiyele sahip” dedi. Çalışmalar, 1,5 ila 18 milyon yıl önce Kenya’da yaşamış gergedan, fil ve su aygırı türlerinden elde edilen proteinlerin, bu türlerin modern akrabalarıyla olan evrimsel ilişkilerini ortaya koyduğunu gösterdi.
Dinozor Çağına Kadar Uzanabilir
Green, daha eski fosillerde tespit edilebilen protein sayısının azaldığını, ancak gelişen teknolojilerle dinozorların zamanına ait proteinlerin bile bulunabileceğini vurguladı: “Yeni ve daha iyi yöntemlerle antik proteinlerin çıkarılması ve tespiti, paleoproteomikleri Mezozoik Çağ’a kadar götürebilir.”
En Dayanıklı Doku: Diş Minesi
Araştırmada, diş minesi içindeki peptid zincirleri (amino asit zincirleri) incelendi. Diş minesi, hayvan vücudundaki en sert yapı olarak, proteinlerin milyonlarca yıl boyunca korunabilmesine olanak tanıyor. Green, “Mine oluşumu biyolojik olarak proteinler tarafından yönlendirilir ve bu proteinler, mine mineralinin derinliklerinde gömülü kalarak milyonlarca yıl boyunca bozulmadan kalabiliyor” dedi.
