İklim Kanunu, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu kanunla birlikte insan hakları ve çevre hukukunun temel ilkelerine, iklim değişikliğiyle ilişkili kavramlar olan 'İklim adaleti', 'Adil geçiş', 'Birincil piyasa', 'Emisyon Ticaret Sistemi' ve 'Gönüllü karbon piyasaları' gibi ilkeler de eklendi.
Ayrıca iklim değişikliğiyle mücadelede eşitlik, iklim adaleti, katılım, sürdürülebilirlik, şeffaflık ve ilerleme gibi yaklaşımlar temel alınacak. Kamu kurumları ile birlikte gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararını gözeterek gerekli tedbirleri zamanında uygulamakla yükümlü tutulacak.
Türkiye'nin net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda, kalkınmaya özel koşullar ile ilgili tedbirler de göz önünde bulundurulacak. İklim değişikliğine uyum ve sera gazı emisyon azaltımı konusundaki faaliyetler İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından denetlenecek.
Başkanlık, bu alanda faaliyet gösteren kurumların işleyiş standartlarını belirleyecek ve koordinasyonu sağlama yetkisine sahip olacak. Bununla birlikte, 'Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'na' uyum şartıyla kurumlardan bilgi, belge ve veri talep edebilecektir.
Belirtilen süre içinde bu taleplerin ücretsiz olarak paylaşılması zorunlu hale getirilecek. Başkanlık, Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’nu kullanarak verileri temin edebilecek ve elde edilen verileri diğer kamu kuruluşları ile paylaşabilecektir.
Net Emisyon Hedefine Ulaşılması İçin Düzenlemeler Yapılabilecek
Kanuna göre, Türkiye'nin net emisyon hedefine ulaşabilmesi için kamu kurum ve kuruluşlarının mevcut görev ve sorumlulukları gözden geçirilecektir.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, net emisyon hedefine ulaşılması için gerekli düzenlemeleri yapma yetkisine sahip olacaktır. Kamu kurumları, orta ve uzun vadeli hedeflerini belirlerken sera gazı emisyonlarının azaltım faaliyetlerini dikkate almalıdır.
Kuruluşlar, net sıfır emisyon hedefi ve döngüsel ekonomi ile uyumlu bir şekilde, enerji, su ve hammadde verimliliği, kirliliğin kaynağında önlenmesi, yenilenebilir enerji kullanımının artırılması ve karbon ayak izinin azaltılması gibi önlemleri alırken, adil geçiş gerekliliklerini göz önünde bulundurmak zorunda kalacaklardır.
Karbon yutağı kayıplarını önlemek amacıyla orman, tarım, mera ve sulak alanlarda ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından önleyici tedbirler alınacaktır.
Kamu kuruluşları, tarım sektörünün sürdürülebilirliği için iklim değişikliğine dirençli ürün desenleri geliştirerek gıda güvenliğini sağlamaya yönelik çalışmalar yapacaklardır. Doğal kaynakların, ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik iklim değişikliğine uyum stratejileri benimsenerek uygulamalar yaygınlaştırılacaktır.
İklim değişikliği nedeniyle meydana gelmesi muhtemel kayıp ve zararların azaltılması için risk değerlendirmesi, izleme, bilgilendirme ve erken uyarı sistemlerine dayanan geliştirmeler yapılacaktır.
İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu Kurulacak
Kanun çerçevesinde iklim değişikliği strateji ve eylem planları, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin koordinasyonu amacıyla İklim Değişikliği Başkanlığı’nın denetiminde ilgili kurumların iş birliği ile dönemsel olarak hazırlanacak, uygulanacak, gözlemlenecek ve güncellenecektir.
İl şartlarına göre strateji ve eylem alanlarını belirlemek içi her ilde vali başkanlığında, ilgili kurum ve kuruluşların temsilcileri ile yerel yönetim temsilcilerinden oluşan bir İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu oluşturulacaktır. Kurulun sekretaryası, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın taşra teşkilatı tarafından yürütülecek, çalışma usul ve esasları ise bakanlıkça belirlenecektir.
Yerel iklim değişikliği eylem planları, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum amaçlı hazırlanan bütüncül planlar, vali koordinasyonunda ve ilgili kurumların katılımıyla birlikte, il belediyesi ya da il özel idaresi tarafından hazırlanacak ve İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kuruluna onaylanmak üzere sunulacaktır.
Kanun teklifinde belirtilen mevzuat ve planlama araçlarına ilişkin hazırlama ve uyarlama yükümlülükleri, ilgili kurumlarca 31 Aralık 2027 tarihine kadar yerine getirilecektir. Cumhurbaşkanı, bu süreyi bir yıla kadar uzatma yetkisine sahip olacaktır. Yerel iklim değişikliği eylem planları, en geç 31 Aralık 2027'ye kadar tamamlanacaktır.
Türkiye Yeşil Taksonomisi Kuruluyor
Döngüsel ekonomi ve sıfır atık uygulamalarının desteklenmesi amacıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Türkiye Yeşil Taksonomisi oluşturulacaktır.
Selain, Karbon Piyasası Kurulu da kurulacak. Bu kurul; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından temsilciler ile beraber, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkan Yardımcısı, Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı ve İklim Değişikliği Başkanı tarafından oluşturulacaktır. Kurul, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yönetilecektir.
Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) çerçevesinde ahsisat yükümlülüklerinin bir kısmının eşdeğer miktarda karbon kredisi ile dengelenmesine izin verilmesi mümkün olacaktır.
ETS ve gönüllü taahhütler çerçevesinde gerçekleştirilecek denkleştirme işlemlerinde sera gazı emisyonlarının azaltımına veya giderim faaliyetlerine yönelik olarak karbon kredisi üreten bir ulusal kredi ve denkleştirme sistemi oluşturulacaktır. Bu sistemin detayları, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından belirlenecektir.
ETS Kapsamında Olan İşletmelere Cezalar 2 Kat Uygulanacak
Kanun, idari yaptırımları da kapsamaktadır. Buna göre, sera gazı emisyonlarının izlenmesine ilişkin yasa ve sınırlamalara aykırı olarak, doğrulanmış sera gazı emisyonu raporunu zamanında sunmayan işletmelere 500 bin ile 5 milyon Türk Lirası arasında idari para cezası verilecektir.
Bu cezanın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, tesislerin kapasitesine göre dikkatli bir şekilde değerlendirilen yıllık emisyona göre belirlenerek yönetmelikle düzenlenecektir. ETS kapsamındaki işletmelere uygulanacak cezalar ise 2 kat artırılacaktır.
Florlu sera gazları ile ilgili usul ve esaslara riayet etmeyenlere, bu gazları kullanan, ticaretini yapan veya piyasaya arz edenlere 2,5 milyon Türk Lirası idari para cezası uygulanacak ve 3 ila 6 ay arasında Hidroflorokarbon Kontrol Belgesi verilmeyecek. Ayrıca, bildirim ve raporlarını zamanında veritabanına girmeyen veya güncellemeyenlere 120 bin Türk Lirası idari para cezası uygulanacaktır.
