Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı, İstanbul Milletvekili ve Anayasa Komisyonu Üyesi Feti Yıldız, son zamanlarda sıkça dile getirilen “İtiraf, ifade, etkin pişmanlık ve ikrar” kavramlarını Türkgün’e açıkladı.
MHP’li Feti Yıldız, bu konudaki görüşlerini şu şekilde paylaştı:
İfade Ne Anlama Geliyor?
“Bu oldukça kapsamlı bir konu; ancak bir yerden başlamak gerekirse… İfade, hukukta ‘beyan’ anlamına gelir. Bu nedenle her somut olayda maddi gerçeğe ulaşarak adaleti sağlamak, suçu işlediği tespit edilen failin cezalandırılmasını temin etmek, kamu düzeninin ihlalini önlemek ve bozulan kamu düzenini yeniden tesis etmek için kullanılan delillerden biri beyan delilidir. Beyan, tanık, sanık veya sanığın dışındaki taraflardan birine ait olabilir. Özellikle tanık ya da suça ortak olanlardan biriyle, eylem hakkında bilgisi bulunan kişilerin beyanı, özgür iradeyle verilip gerçeğe uygun olduğu kanıtlandığında hâkimin vicdani kanaatinin oluşmasında önemli bir delil olarak değerlendirilir. Maddi gerçeğe hukuka uygun delillerle ulaşılması şarttır. Hukuka aykırı elde edilen deliller yok hükmündedir.”
Hukuka Aykırılık Ne Demek?
Hukuka aykırılık, hukuk sistemimiz içinde geçerli olan tüm kurallara aykırılık anlamına gelir. Bu kapsamda anayasa, usulüne uygun kabul edilen uluslararası sözleşmeler, kanunlar, kanun hükmünde kararnameler, tüzükler, yönetmelikler, içtihadı birleştirme kararları ve teamül hukukuna aykırı olan uygulamaların tamamı bu kavramın içine dahil edilir.
Ceza yargılaması sürecinde delillerin değerlendirilmesi konusunda hâkime vicdani kanaatine göre bir değerlendirme yetkisi tanınmıştır. Hâkim, belirli kural, ilke ve araçlarla yürüyen, akli muhakeme sürecinin sonucunda; denetlenmesi mümkün olan, bilimsel, mantıklı ve gündelik hayattan edinilen verilerle uyumlu bir sonuca ulaşmalıdır.
Şüpheli sanık veya mağdur gibi bireylerin maddi olaydan doğrudan etkilendiği için beyanda bulunduklarında kendileri lehine olan unsurları ön plana çıkarması doğaldır.
Gerçek, akla uygun ve gerçekçi, olayın tamamını veya bir bölümünü temsil eden kanıtların veya bunların bir bütün olarak değerlendirilmesiyle ortaya çıkarılmalıdır.
Etkin Pişmanlık Nedir?
Suç işleyen kişiler bazen işledikleri suçla ilgili olarak adli mercilere işbirliği yapabilirler.
Bu işbirliği, suçu aydınlatmak ve diğer suçluların yakalanmasına yardımcı olacak bilgilerin paylaşılması şeklinde olabilir.
Etkin pişmanlık halinde yapılacak ceza indirimi, suçun ciddiyeti, işlenme şekli, kişinin işbirliği düzeyi, suçun aydınlatılması ve diğer suçluların yakalanmasına sağladığı katkı gibi faktörlere göre belirlenir.
İnsan kişiliğinden bağımsız olarak değerlendirilemeyecek olan itibar, saygınlık, dürüstlük, güvenilirlik gibi kıymetlerin korunması adına geliştirilmiş en temel müessese ise “masumiyet karinesidir.”
Bu karine, şüpheden sanığın yararlanması, delillerin serbestçe değerlendirilmesi gibi ispat hukukuna dair önemli ilkeleri içinde barındırmaktadır.
İkrar
Sanığın, kendisine yüklenen suçu hâkim önünde kabul etmesine “ikrar” denir.
Şüpheli ya da sanığın soruşturma aşamasında kolluk güçleri ve savcılıkta verdiği ifadesinde, hâkim sorgusunda veya yargılama sürecinde mahkemeye gelerek ikrarda bulunması mümkündür. Yargıtay, bu aşamalardaki şüpheli veya sanığın itiraf beyanlarını “ikrar” olarak değerlendirmektedir.
Beyanların Karara Etkisi
Maddi gerçeğin araştırılmasında her ispat aracı soyut olarak delil kabul edilebilir. Fakat bir şeyin delil olabilmesi ile delil olarak değerlendirilmesi farklı bir durumdur.
Gözaltına alınan kişinin ifadesi, hem bir savunma aracı hem de delil niteliği taşır.
Diğer delil araçlarına erişimde tartışmasız bir öneme sahiptir.
Hâkimler, sadece duruşmaya getirilip tartışmaya sunulan deliller üzerinde değerlendirme yapabilir ve bu delilleri serbestçe takdir ederek karar verebilirler.
