Şişli’de 37 katlı 4 rezidans inşa etmeye çalışan Taş Yapı’nın sahibi Emrullah Turanlı, tutuklu bulunan Ekrem İmamoğlu ve Resul Emrah Şahan’ı ‘çetecilikle’ suçladı. Bu iddialarını Ekol TV’deki canlı yayında dile getiren Turanlı, belgelerle birlikte kendisinden 100 milyon dolar istendiğini iddia etti. Ayrıca, Şahan’a ‘irtikapla’ ithamda bulundu.
Peki gerçek bu iddialar mı? Belgelerde ne yazıyor?
Turanlı’nın açıklamalarının ardından halktv.com.tr söz konusu belgelere ulaştı. ‘Rüşvet belgesi’ olarak gösterilen belgeler, belediyenin resmi tutanakları ve mahkemeye sunulmuş para cezalarından oluşuyor.
Bu paranın, Turanlı’nın iddia ettiği gibi ‘ceza kılıfı’ altında istenen bir rüşvet mi yoksa yasal bir işlem sonucu mu olduğu üzerine bir değerlendirme yapalım.
***
Öncelikle, Turanlı’nın iddia ettiği gibi durum sadece CHP’li belediye ile bir mesele değil. Taş Yapı’nın inşaatlarına karşı Şişlililer uzun bir süredir mücadele ediyor. Mimarlar Odası, Şehir Plancıları Odası ve pek çok gönüllü avukat, bu inşaatlara karşı toplamda 16 dava açtı.
Geçmişte yürütmeyi durdurma kararları alındı, inşaatlar mühürlendi. Yani ortada yalnızca Turanlı ve belediye arasında bir tartışma yok. İmamoğlu 2019, Şahan ise 2024 yerel seçimlerinde göreve başladı. Taş Yapı’nın projesi ise çeyrek asrı aşmış durumda.
BELEDİYE HAYATİ EKSİKLİKLER TESPİT ETTİ
Şişli Belediyesi, geçen yıl projenin inşaatını denetledi. 26 Nisan 2024 tarihli 003928 Sayılı 1 No’lu Yapı Tadil Tutanağı, eksiklikleri kayıt altına aldı. Akabinde Şişli Belediye Encümeni tarafından 9 Mayıs 2024 tarihli 2024/199 sayılı kararla Taş Yapı’ya, 967 milyon 56 bin 966 lira 67 kuruş idari para cezası kesildi.
Ceza size fazla mı geldi? O halde mahkeme kararına bakalım. Cevabı orada bulalım.
Turanlı bu karara itiraz etti. İstanbul 5. İdare Mahkemesi‘nde yürütmeyi durdurma ve iptal davası açtı. İtiraz gerekçesi olarak, ihtilafa konu parseller için şirketin ‘iksa ruhsatı’ aldığını belirtip, yetkinin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nda olduğunu savundu. İkasa ruhsatının belediyeye iletildiğine de değindi.
İkasa ruhsatı, temel açma sırasında zemin özelliklerine göre ilk kazı aşaması olan derin kazının güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılan sistemlerdir. Ancak belediye, yasaya göre bu yetkinin kendilerinde olduğunu hatırlatarak, ikasa ruhsatının da gönderilmediğini bildirdi. Peki, belediye hangi yanlışlıkları tespit etti?
Yapı tadil tutanağından aktardığımızda:
“İstanbul ili, Şişli ilçesi, Merkez Mahallesi, 10619 ada, 3 parsel sayılı taşınmazda yapılan incelemede kazık çapının 80 cm olması gerekirken 100 cm olarak, etriye aralıklarının 12/10 cm olması gerekirken 10/15 cm olarak imal edildiği tespit edilmiştir.”
BİLİRKİŞİ DE HAKLI BULDU
Mahkeme, konunun teknik olması sebebiyle bilirkişi tayin etti. Heyet, inşaat alanında inceleme yaptı ve mahkemeye şu görüşü sundu:
“Dava dosyasına sunulan aykırılıklara ilişkin fotoğraflarda etriye aralıklarının 10 cm olması gerekirken 19-20 cm olduğu görülmektedir. Bu durumda etriyelerin yapı güvenliğini etkilediği açıktır.”
Bilirkişi, belediyeyi teknik konularda haklı buldu.
Turanlı’nın “100 milyon dolar istediler” demesi, ceza tutarının nasıl hesaplandığı konusunda mahkemeye sunulan bilirkişi raporuna bakarak değerlendirelim. Bilirkişi, İmar Kanunu’nun maddelerine göre para cezasının nasıl hesaplanacağını detaylı bir şekilde açıkladı. Nihayetinde toplam ceza tutarı 963 milyon 703 bin 11 lira 60 kuruş olarak tespit edildi. Özetle, bilirkişi raporu ile belediyenin hesaplaması arasında sadece 3 milyon 353 bin 955 lira 7 kuruş bir fark bulunmaktadır.
Mahkeme ne karara varıyor?
Eksiklikler nedeniyle 3194 sayılı yasa uyarınca imar cezası verilmesi gerektiği açıkça belirtilirken, cezanın dayandırıldığı maddenin hatalı bulunduğu ifade ediliyor. Bu nedenle cezanın yürütmesinin durdurulması, yapı tadil tutanağının iptali isteminin reddine karar veriliyor. Karara bir üye itiraz ediyor.
Mahkeme kararından anlaşıldığı üzere, belediyenin ceza kesmesi ve kesilen cezanın tutarı yasal bir zorunluluktur. Mahkeme, cezanın yürütmesinin durdurulmasının sebebini, cezanın yasa dışı olmasından değil, hesaplamanın dayandırıldığı maddenin uygunsuzluğundan dolayı olduğunu belirtiyor.
BELEDİYE DOĞRUDAN YETKİLİ
Turanlı’nın bir diğer iddiası ise belediyenin yetkisi olmadığı konusuydu.
Mahkeme kararında aynen şu ifadeler yer almakta:
“Davacı (Turanlı) tarafından yapı ruhsatının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan verildiği, dolayısıyla denetim ve ceza verme yetkisinin bu idarece yapılması gerektiği savunulmuşsa da; 3194 Sayılı yasanın 5. maddesi ile ilgili idare olarak belediyelerin belirtildiği, 32. maddesinde ise imara aykırılıkların belediyeler tarafından tespit edilip yapı tadil tutanağı tutulabileceği hükme bağlanmıştır.”
5 YILDIR İZİNSİZ KULLANIYOR
Turanlı’nın ‘irtikap’ iddiasının dayandığı diğer konu ise ecrimisil cezası. Denetim yapıldığında Taş Yapı’nın izinsiz kullandığı iki alan tespit edildi. Bu alanlardan biri 6429,13 m² iken, başka bir alan 1483,49 m² olarak belirlenmiş. 5 yıllık toplam ecrimisil bedeli ise 471 milyon 43 bin 860 lira 34 kuruş olarak hesaplandı.
Sonrasında, bilirkişi ilk alan için cezayı 66 milyon 180 bin 174 lira 44 kuruşa, ikinci alan için ise 18 milyon 47 bin 248 lira 90 kuruşa düşürdü.
Son olarak, Sayıştay’ın yıllardır belediyelerin imar yetkilerini kullanmadığı ve ecrimisil bedellerini almadığını ifade ettiğini hatırlatmakta fayda var. Yani, Şişli Belediyesi, Turanlı’nın inşaatını denetlemediği takdirde suç işlemiş olacak.
