Emekliler, bir yandan bayram ikramiyelerinin hesaplarına yatmasını beklerken, diğer yandan Temmuz ayında aldıkları aylıklarına yansıyacak olan enflasyon farkını merakla bekliyor. Ancak, bayram tatilinin yaratacağı düşük enflasyon açıklaması riski, enflasyon farkının tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.
ANKA’dan Zülfikar Doğan, enflasyon farkındaki potansiyel tehlikeleri analiz etti. Son yıllarda Cumhurbaşkanı kararıyla bayram tatilleri sıklıkla uzatılıyor ve bu sene Kurban Bayramı yaklaşırken tatilin uzatılması yeniden gündemde.
Bayram tatilinin uzatılması durumunda, 6-9 Haziran tarihleri arasındaki Kurban Bayramı için tatil süresi 10 gün olacak. Böyle bir durumda, Haziran ayı enflasyon hesabında 10 günün dikkate alınmayacak olması, düşük enflasyon açıklanmasına neden olacak. Bu da, Temmuz ayında fark bekleyen memur ve emeklilerin maaşlarına yansıyacak olan enflasyon farkının azalacağı anlamına geliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından hesaplanan tüketici enflasyonu (TÜFE) oranlarının zam öncesi beklenenden düşük çıkması dikkat çekiyor. Türkiye’de Ocak ve Temmuz aylarında yapılan zamların öncesindeki Aralık ve Haziran aylarında enflasyon genellikle düşük açıklanıyor.
Örneğin, geçen yıl Kasım ayında %2,24 olan aylık enflasyon, Aralık’ta %1,49 oranında düşmüş ve %1,03 olarak açıklanmıştı. Böylelikle hem yıllık enflasyon düşük çıkmış hem de Ocak ayında memur ve emekli aylıklarına yapılacak zam oranı için tahmin edilen 6 aylık enflasyon farkı da düşük olmuştu.
Ocak ayında enflasyonun düşmeden dolayı memur ve memur emeklilerine %11,54, SSK ve Bağ-Kur emekli aylıklarına ise %15,75 oranında zam yapılmıştı.
ENFLASYON FARKI 2-3 BİN LİRA OLACAK
TÜİK, Nisan ayı enflasyonunu %3 olarak açıklamıştı. Bu orana göre, 4 aylık enflasyon farkı memur ve emeklilere %13,36 olarak yansıyacak. 3 Haziran’da açıklanacak Mayıs enflasyonu ve 3 Temmuz’da açıklanacak Haziran enflasyonu, bu grubun alacağı 6 aylık enflasyon farkını belirleyecek.
Ancak, Kurban Bayramı tatilinin 10 güne çıkarılması, Haziran ayında daha düşük bir enflasyon açıklanması anlamına gelecek ki bu da memur ve emeklilerin alacağı farkın ve zam oranının düşük olacağı demek. Mayıs ayında %2 dolaylarında tahmin edilen TÜFE artışının, Haziran’da %1 olarak gerçekleşirse, Temmuz zammı %15-16 civarında olacak. Bu durumda 2-3 bin lira civarında bir maaş artışı bekleniyor.
EMEKLİ AYLIĞINI DA ETKİLEYECEK
Diğer yandan, Ocak ayında 14 bin 500 liraya yükseltilen en düşük emekli aylığının, Temmuz’da 6 aylık enflasyon farkı oranında artırılması gerekecek. Böylelikle, bayram tatilinin uzatılmasıyla beraber, düşük çıkacak Haziran enflasyonu, en düşük emekli aylığına yapılacak zam oranını da etkileyecek. En düşük emekli aylığının enflasyon farkı oranında artırılması için Temmuz’da yasal bir düzenleme yapılması gerekiyor.
Benzer şekilde, Ramazan Bayramı’nda 3 bin liradan 4 bin liraya çıkarılan emeklilerin bayram ikramiyesindeki artış, 27 Mart’ta çıkarılan yasa ile hesaplara yatırılmıştı. Bu yasa gereği Kurban Bayramı’nda emeklilere 4 bin lira ikramiye ödemesi yapılacak. Ancak, ekonomi kulislerinde bayram ikramiyesinde yeni bir artış yapılacağı yönündeki iddiaların gerçek olmadığı ve Hazine ve Maliye Bakanlığının buna sıcak bakmadığı belirtiliyor. Bu nedenle, bayram ikramiyesinde yeni bir artış gerçekleşmesi zor görünüyor.
DÜNYADA EMSALİ YOK: SİYASİ HESAPLA BELİRLENEN TAKVİM
Zülfikar Doğan’ın tatilin sonradan belirlenmesiyle ilgili yaptığı değerlendirmede, dünyada benzerinin olmadığı bildiriliyor:
“Dünya genelinde hemen hemen tüm ülkelerde dini, resmi ve ulusal bayram günlerine dair takvimler bulunmaktadır. Ancak bu takvimlerin siyasi ve idari kararlarla değiştirilmesi yalnızca Türkiye’ye özgü bir durum. Türkiye’de olduğu gibi Cumhurbaşkanı kararıyla dini tatillerin iki katına uzatılmasının muhtemelen dünya üzerinde benzeri yoktur.
Ayrıca, popülizm politikalarıyla alınan tatil uzatma kararlarının iktidarın son dönemdeki siyasi ve ekonomik hesaplarıyla hareket etmesi de dikkat çekici. 19 Mart’ta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’na yönelik yapılan siyasal-yargısal operasyonlar, gözaltı süreçleri, 23 Mart’ta verilen mahkeme tutuklama kararlarının yarattığı toplumsal tepkilerin 30 Mart’ta başlayan Ramazan Bayramı dönemi ile birleşmesi üzerine, gündemde olmadığı halde 3 günlük bayram tatili Cumhurbaşkanı kararıyla son anda 9 güne uzatıldı.
28 Mart’ta gece yarısı duyurulan “sürpriz” tatil uzatma kararı herkesi hazırlıksız yakaladı. Uzun tatillerde şehirlerin boşalmasının gözlemlenmemesi, pek çok kişinin ağır ekonomik sıkıntılar içinde olması nedeniyle gerçekleşmedi. İktidar, tatili uzatarak hem operasyonlara yönelik tepkileri düşürmeyi hem de piyasalardaki panik havasını, döviz ve faizdeki olağanüstü artışları, yabancı yatırımcıların kaçışını kontrol altına almayı hedefledi.”
Bayram tatili uzatılırsa, Doğan’a göre ekonomik hesapların ağır bastığı anlamına gelecek.
DOLAR
EURO
İNG. STERLİNİ
İSV. FRANGI
KAN. DOLARI
ÇEYREK ALTIN
BITCOIN