Muhalif – Özel – Ankara
CHP, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSK) üyelerinin belirlenmesine yönelik Anayasa ve Adalet Karma Komisyon Raporuna karşı muhalefet şerhi açıkladı. CHP’nin 11 Komisyon üyesinin imzasını taşıyan şerhte, “Yedi yerine beş üye seçimi Anayasa’ya aykırıdır. Oylama usulü Anayasa’ya aykırı olarak yürütülmüştür. Anayasa’da yer almayan üçüncü tur oylama uygulanmıştır” ifadelerine yer verildi. Muhalefet şerhinde yer alan CHP Karma Komisyon üyeleri arasında Bülent Tezcan, Süleyman Bülbül, Zeynel Emre, Sevda Erdan Kılıç, Barış Bektaş, Umut Akdoğan, Turan Taşkın Özer, İsmail Atakan Ünver, İnan Akgün Alp, Gizem Özcan ve Cumhur Uzun gibi isimler bulunuyor.
TBMM Karma Komisyon Başkanlığına
21 Ocak 2017 tarihli ve 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Hakkında Kanun’un 14. maddesi ile 1982 Anayasası’nın 159. maddesinde değişiklik yapılmış ve HSK üyelerinin seçim usulü yeniden düzenlenmiştir. Anayasa’nın 159. maddesi çerçevesinde oluşturulacak HSK, toplamda on üç üyeden oluşacaktır; yedi üyesi Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından, dört üyesi Cumhurbaşkanı tarafından belirlenirken, Adalet Bakanı ve müsteşarı da kurulun üyesidir. Dolayısıyla, on üç kişilik bu kurulda fiilen altı üye Cumhurbaşkanı tarafından atanır. TBMM ise yedi üyeyi, üçü Yargıtay, biri Danıştay ve diğer üçü ise kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk alanında görev yapan akademisyenler ve avukatlar arasından seçer. Bu üyelerin görev süresi dört yıllıktır.
Karma Komisyon, 22 Nisan 2025 tarihinde HSK’ya seçilecek beş üyelik için aday belirlemek amacıyla toplanmış, bir alt komisyon oluşturulmuş ve çalışmaların ardından 6 Mayıs 2025 tarihinde seçim gündemiyle tekrar bir araya gelmiştir.
Yedi Yerine Beş Üye Seçimi Anayasa’ya Aykırıdır
22 Nisan tarihli toplantıda, TBMM’nin beş değil, yedi üye seçmesi gerektiği açıkça vurgulanmıştır ve komisyon da buna göre aday belirlemelidir. Mevcut iki üyenin görev süresinin dolmadığı gerekçesiyle beş üye için seçim yapılması, Anayasa’nın 159. maddesine uymamaktadır.
Anayasa gereğince HSK’nın kurul olarak çalışması gerektiği ve seçimlerin de dört yıllık dönemlerde kurul halinde yapılması gerektiği ifade edilmiştir. Anayasada, boşalan üyenin yerine seçilenin kalan süreyi tamamlayacağına dair bir hüküm bulunmamakta; ancak kurumun niteliği ve kurul halinde çalışma esası gereği bu durumun böyle olması gerektiği kabul edilmektedir. Yani, ara dönemde seçilenler mevcut üyelerin kalan sürelerini tamamlamalıdır. Her dört yılda bir kurulun tamamı yenilenmeli; aksi takdirde atama ve seçme yetkisi olan Cumhurbaşkanı ve TBMM’yi kendi dönemini aşacak şekilde bir kurul oluşturma imkanı tanır.
Karma komisyondaki yedi üye belirlemek amacıyla yapılan çalışma önerimiz reddedilmiştir.
Oylama Usulü Anayasa’ya Aykırı Şekilde Uygulanmıştır
Anayasa’nın 159. maddesi, TBMM Karma Komisyonu ve Genel Kuruldaki seçimlerin nasıl yapılacağını ve oylama usulünü belirlemektedir. Bu bağlamda komisyonun oylama usulü şu şekildedir:
“Komisyon, her bir üyelik için, üye tamsayısının üçte iki çoğunluğuyla üç adayı belirler. İlk oylamada aday belirleme işlemi sonuçlandırılamazsa, ikinci oylamada üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu aranır. Bu oylamada da aday belirlenemezse, her bir üyelik için en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulüyle aday belirleme işlemi gerçekleştirilir.”
Anayasa, Hakimler ve Savcılar Kurulu üyelerinin en yüksek mutabakatla seçilmesini sağlamayı hedeflemektedir. Nitelikli çoğunluğu zorlamak ve salt ya da basit çoğunlukla seçimi engellemek amacıyla son aşamada kura usulünün de yer aldığı bu yöntem benimsenmiştir. HSK’nın bağımsız bir şekilde çalışmasını temin etmek için üyelerin tarafsız kişilerden oluşması gerekmektedir. Çoğulcu demokrasinin meşruiyeti temelinde uzlaşmaya dayalı bir seçim yöntemi, her adayın ayrı ayrı oylanması ile mümkün olmalıdır.
Bu durumda, HSK’nin beş üyesi için Genel Kurul’a sunulacak on beş adayın ayrı ayrı oylanması gerekmektedir. Örneğin, Yargıtay’dan gösterilecek bir aday için ilk oylamada üçte iki çoğunluk, ikinci oylamada ise beşte üç çoğunluk aranacak; sağlanamadığında en çok oyu alan iki aday arasında kura çekilecektir. İlk aday belirlendikten sonra isim listeden çıkarılmalıdır. Kalan isimler üzerinde ikinci adaylık için aynı işlem tekrar edilmelidir. Bu süreç, Yargıtay’dan gösterilecek üç aday belirlenene dek devam etmelidir. Aynı yöntem diğer üyelikler için de uygulanmalıdır.
Komisyonun oylama usulünü bu şekilde netleştirme talebimiz reddedilmiştir. Önceki uygulamalara atıfta bulunarak, her bir üyelik için üçlü oy kullanma yönteminin tercih edildiği belirtilmiştir. Ancak, bu konuda yerleşik bir uygulama değişğinin mevcut olmadığı da ifade edilmiştir. Geçmişte komisyonda oy bölünmesi yaşanmamış ve her zaman nitelikli çoğunluk sağlanmıştır. Üçlü oylama, Anayasa’nın öngördüğü uzlaşma ve nitelikli çoğunluktan uzaklaşma yöntemidir.
Tüm bu nedenlerden dolayı uygulanan oylama yöntemi Anayasa’ya aykırıdır.
Anayasa’da Yer Almayan Üçüncü Tur Oylama İcat Edilmiştir
Üçüncü ve devamı oylamalara dair bir hükmün yer almadığı belirtilmiş, Yargıtay’dan seçilecek ilk üyelik için yapılan üç aday belirleme seçiminde üçlü oy kullandırılmış; ilk oylamada kimse üçte iki çoğunluğa ulaşmamış, ikinci turda iki aday beşte üç oy alarak seçilmiş. Anayasa, yalnızca iki oylama öngörmekte, yeni tur oylama yapılmasına izin vermemektedir. İkinci turda Fuzuli Aydoğdu 34, Ömer Faruk Aydıner 33 oy alarak seçilmiş, ardından yapılacak üçüncü tur oylama gerekli olmaksızın, yeni turlar bulunmaktadır. Bu durum, Anayasa’ya açıkça aykırıdır.
Belirtilen nedenlerle, Karma Komisyon’un işlemlerine ve kararına karşı muhalefet ettiğimizi ifade ederiz.
