Her Dört Yaşlıdan Biri Yalnız, Her Dört Bekar Gençten Üçü Ailesiyle Yaşıyor

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) “İstatistiklerle Aile 2024” bülteni yayımlandı.

Türkiye’de 6 milyon 726 bin 583 hanede 65 yaş ve üstü en az bir bireyin bulunduğu belirtilirken, hanelerin yüzde 25,3’ünde en az bir yaşlı fert yaşadığı tespit edildi.

Bu hanelerin 1 milyon 750 bin 900’ü yalnız yaşayan yaşlı bireylerden oluşuyor.

Ayrıca, 25-29 yaş grubunda ve hiç evlenmemiş 3 milyon 374 bin 686 kişiden 2 milyon 450 bin 869’unun anne ve/veya babasıyla birlikte yaşadığı belirlendi. Bu gruptaki şahısların oranı yüzde 72,6 olarak hesaplandı; bu oran erkeklerde yüzde 44,8, kadınlarda ise yüzde 27,9 olarak kaydedildi.

Ülkemizde ortalama hane halkı büyüklüğü geçen yıl 3,11 kişiye düşerken, ortalama hane halkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il 4,85 kişiyle Şırnak oldu.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye’de 2008’de 4 olan ortalama hane halkı büyüklüğü 2024’te 3,11 kişiye geriledi.

İllere göre yapılan incelemede, 2024’te ortalama hane halkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il 4,85 kişiyle Şırnak iken, bu ili 4,63 kişiyle Şanlıurfa ve 4,5 kişiyle Batman takip etti.

En düşük ortalama hane halkı büyüklüğüne sahip iller ise 2,53 kişiyle Giresun ve Çanakkale olarak kaydedildi. Bu illeri, 2,55 kişiyle Tunceli ve 2,59 kişiyle Eskişehir izledi.

ADNKS sonuçlarına göre, 2016’da yüzde 14,9 olan yalnız yaşayan bireylerden oluşan tek kişilik hanelerin oranı 2024’te yüzde 20’ye yükseldi.

Tek çekirdek aile olarak adlandırılan yalnızca eşlerden ya da eşler ve çocuklardan oluşan hanelerin oranı 2016’da yüzde 66,4 iken, 2024’te yüzde 63,5’e geriledi. Diğer taraftan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aileyle diğer bireylerden oluşan hanelerin oranı ise yüzde 16,3’ten yüzde 13,3’e düştü.

Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanelerin oranı 2016’da yüzde 2,4 iken, 2024’te yüzde 3,2’ye yükseldi.

En Yüksek Tek Kişilik Hane Oranı Gümüşhane’de

İllere göre hane halkı türleri incelendiğinde, geçen yıl tek kişilik hanelerin en yüksek oranının Gümüşhane’de yüzde 31,7 ile kaydedildiği görüldü. Gümüşhane’yi yüzde 29,8 ile Tunceli ve yüzde 29,7 ile Giresun takip etti.

Tek kişilik hanelerin en düşük olduğu il ise yüzde 11,1 ile Batman oldu. Bu ili yüzde 11,9 ile Van ve yüzde 12,3 ile Diyarbakır izledi.

Aynı dönemde tek çekirdek aileden oluşan hanelerin en yüksek oranı yüzde 71,4 ile Gaziantep’te kaydedildi. Bu ilin ardından yüzde 70,8 ile Şanlıurfa ve yüzde 70,7 ile Diyarbakır geldi. Tek çekirdek aileden oluşan hanelerin en düşük olduğu il ise yüzde 50,5 ile Tunceli olarak belirlendi. Bu ili yüzde 51,9 ile Gümüşhane ve yüzde 54,1 ile Artvin izledi.

10 Haneden Birinde Tek Ebeveyn Var

Türkiye’de 2024’te toplam hane halklarının yüzde 10,9’unu tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan aileler oluşturdu. Toplam hane halklarının yüzde 2,6’sını baba ve çocuklar, yüzde 8,4’ünü ise anne ve çocukların oluşturduğu belirlendi.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanelerin en yüksek oranı, geçen yıl yüzde 13,5 ile Bingöl’de kaydedildi. Bingöl’ü yüzde 13,4 ile Elazığ ve yüzde 13,1 ile Adana takip etti. En düşük oran ise yüzde 8 ile Ardahan, yüzde 8,5 ile Yozgat ve yüzde 8,6 ile Burdur, Kars ve Bitlis’te görüldü.

Toplam hane halkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hanelerin en yüksek oranları ise yüzde 10,6 ile Bingöl, yüzde 10,3 ile Elazığ ve yüzde 10,1 ile Adana’da kaydedildi. En düşük oranlar ise yüzde 5,4 ile Ardahan, yüzde 6,3 ile Yozgat ve Burdur olarak belirlendi.

Baba ve çocuklardan oluşan haneler oranının en yüksek olduğu iller yüzde 3,9 ile Kilis, yüzde 3,7 ile Malatya, yüzde 3,3 ile Hatay iken, en düşük olduğu iller ise yüzde 2 ile Nevşehir ve Sinop, yüzde 2,1 ile Şırnak, Erzurum ve Bitlis’te kaydedildi.

En Çok Geniş Aile Hakkari’de, En Az Eskişehir’de

Geniş aileden oluşan hanelerin en yüksek oranı 2024’te yüzde 20,3 ile Hakkari’de kaydedildi. Hakkari’yi yüzde 18,7 ile Batman ve yüzde 17,9 ile Bartın takip etti. En düşük oran ise yüzde 9,2 ile Eskişehir olarak belirlendi.

ADNKS sonuçlarına göre, geçen yıl toplam hane halkı sayısının 26 milyon 599 bin 261 olduğu ve bunların yüzde 42,8’inde 0-17 yaş grubunda en az bir çocuğun bulunduğu görüldü.

0-17 yaş grubunda en az bir çocuk bulunan hane halkı oranının en yüksek olduğu il yüzde 68,5 ile Şanlıurfa, en düşük olduğu il ise yüzde 28,2 ile Tunceli olarak kaydedildi.

Hanelerin yüzde 19’unun 0-17 yaş grubunda bir çocuğa, yüzde 14,6’sının iki çocuğa, yüzde 6’sının üç çocuğa, yüzde 2’sinin dört çocuğa, yüzde 1,1’inin ise beş ve daha fazla çocuğa sahip olduğu belirlendi.

Akraba Evlilikleri Azalıyor

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, 2024’te toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleriyle akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,1 oldu. Akraba evliliği yapan bireylerin yüzde 46,4’ü hala veya dayı çocukları ile, yüzde 27,2’si amca çocukları ile ve yüzde 26,4’ü ise teyze çocukları ile evli olduğu kaydedildi.

2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9’unu akraba evliliği oluştururken, bu oran 2019’da yüzde 4’e ve 2024’te yüzde 3,3’e geriledi.

Geçen yıl toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin en yüksek oranı yüzde 19,9 ile Mardin’de kaydedildi. Bu ili yüzde 18,7 ile Şanlıurfa, yüzde 16,7 ile Siirt takip etti. En düşük oran ise yüzde 1,2 ile Edirne, yüzde 1,5 ile Kırklareli ve yüzde 2 ile Çanakkale’de görüldü.

Akraba evliliği oranının 2024’te en yüksek olduğu il, yüzde 16,9 ile Şanlıurfa olarak belirlendi. Bu ili yüzde 12,6 ile Siirt, yüzde 12,4 ile Mardin izledi. En düşük oranlar ise yüzde 0,2 ile Artvin, yüzde 0,5 ile Kırklareli ve Edirne’de kayıtlara geçti.

Çocukların Velayeti Çoğunlukla Anneye Verildi

Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2024 sonuçlarına göre, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 72,9 oldu. Bireylerin mutluluk kaynağı sıralamasında bunu yüzde 13,2 ile çocuklar, yüzde 4,2 ile kendisi, yüzde 3,4 ile eş, yüzde 3 ile anne/baba ve yüzde 1,9 ile torunlar takip etti.

ADNKS sonuçlarına göre, geçen yıl Türkiye’de 21 milyon 817 bin 61 çocuk arasında hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının 5 bin 276, babası vefat etmiş çocuk sayısının 258 bin 515, annesi vefat etmiş çocuk sayısının ise 81 bin 373 olduğu görüldü.

Cinsiyete göre incelendiğinde, hem annesi hem babası vefat eden erkek çocuk sayısının 2 bin 740, kız çocuk sayısının 2 bin 536, babası vefat eden erkek çocuk sayısının 132 bin 301, kız çocuk sayısının 126 bin 214, annesi vefat eden erkek çocuk sayısının 41 bin 500, kız çocuk sayısının ise 39 bin 873 olduğu kayıtlara geçti.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre, 2024’te ülke genelinde kuruluş bakımı altında bulunan çocuk sayısının 15 bin 135 olduğu belirlendi. Mevcut koruyucu aile sayısının 8 bin 719, koruyucu aile yanında bakılan çocuk sayısının ise 10 bin 430 olduğu görüldü. Evlat edinilen çocuk sayısı ise geçen yıl 589 olarak kaydedildi.

Boşanma istatistiklerine göre, geçen yıl 187 bin 343 çift boşandı ve 186 bin 536 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucunda çocukların çoğunlukla anneye verildiği görüldü; velayetlerin yüzde 74,4’ü anneye, yüzde 25,6’sı ise babaya verildi.

Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden internete erişim imkanı olan hanelerin oranı 2004’te yüzde 7 iken, 2024’te bu oran yüzde 96,4’e yükseldi. Ayrıca, hanelerde dizüstü, tablet ve benzeri taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9’dan yüzde 45,2’ye, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı ise yüzde 53,7’den yüzde 99,6’ya artış gösterdi.

Her 5 Haneden Biri Yoksul

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ı dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranı 2024’te yüzde 21,2 olarak belirlendi.

Hanehalkı türüne göre yoksulluk oranı incelendiğinde, tek kişilik hanehalklarının yüzde 11,7’sinin, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yüzde 20,9’unun, geniş ailelerden oluşan hanehalklarının yüzde 26,9’unun, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının ise yüzde 15,3’ünün yoksulluk sınırının altında yaşadığı görüldü.

Kendilerine Ait Konutta Oturanların Oranı Yüzde 56,1

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2024’te konutların mülkiyet durumları incelendiğinde, bireylerin yüzde 56,1’inin oturdukları konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 28’inin kiracı olduğu belirlendi. Lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15 olarak kaydedildi.

Bireylerin yüzde 30,2’sinin 2024’te izolasyon nedeniyle ısınma sorunları yaşadığı, yüzde 31,3’ünün sızdıran çatılar, nemli duvarlar ya da çürümüş pencere çerçeveleri gibi nedenlerle sorun yaşadığı, yüzde 21,7’sinin ise trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği gibi çevresel sorunlar yaşadığı belirlendi.