Tazminat Yakacak O İfade! Haklı Olsa da…

Türkiye’deki milyonlarca çalışanı etkileyen kıdem tazminatı hakkı hakkında bilmeniz gereken detaylar, yıllarca süren emeklerin boşa gitmesine neden olabiliyor.

Uzun süre çalışan ve haklı nedenlerle istifa eden bireyler, işten ayrıldıktan sonra kıdem tazminatı alarak tasarruf yapma imkanı bulabiliyor. Ancak kıdem tazminatı ile ilgili yaşanan bazı durumlar, işverenin katı tutumlar sergilemesine yol açabiliyor.

İşçinin, kendi isteğiyle işten ayrılması halinde kıdem tazminatı alabilmesi için haklı bir sebep göstermesi gerekiyor.

Buna karşın, haklı nedenleri olsa dahi istifa mektubunda “kişisel sebeplerle”, “Gördüğüm lüzum üzerine” gibi ifadeler kullanan çalışanların kıdem tazminatı hakları kayboluyor.

Birçok çalışan, istifa sürecindeki bu ayrıntılardan haberdar değil. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, işten ayrılırken dikkat edilmesi gereken hususlara dair yazdığı makalede, “Kanuna göre, işçinin haklı fesih yapabileceği durumlar şu şekildedir” diyerek haklı sebepleri sıraladı.

Kıvanç’ın belirttiğine göre, işten ayrılmak için haklı sebepler şunlardır:

• Yapılan iş, işin niteliğinden kaynaklanan sebeplerle işçinin sağlığı veya yaşamı için tehlike arz ediyorsa.
• İşçinin sürekli olarak bulunduğu işveren veya başka bir işçi, bulaşıcı bir hastalığa ya da iş ile bağdaşmayan bir hastalığa yakalanıyorsa.
• İşveren, iş sözleşmesi imzalanırken önemli bilgiler hakkında gerçeğe aykırı bilgi veriyorsa veya işçiyi yanıltıyorsa.
• İşveren işçiye veya aile üyelerine hakaret eden sözler söylüyor veya davranışlarda bulunuyorsa ya da cinsel tacizde bulunuyorsa.
• İşçi, başka bir kişi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğruyor ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen hiçbir önlem alınmıyorsa.
• Ücret, zamanında ve eksiksiz ödenmiyorsa.
• İşyerinde bir haftadan fazla süreyle işin durmasına neden olacak zorlayıcı sebepler meydana gelirse.

“Haklı İken Haksız Duruma Düşmeyin”

Yukarıda bahsedilen durumlardan herhangi birinde çalışan, ihbar süresini beklemeden iş akdini derhal feshedebilir. İşveren de bu gibi durumlarda istifa eden işçiye kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür.

Kıvanç’ın aktardığına göre, işçinin en çok haklı fesih nedeni ücretinin zamanında ve eksiksiz ödenmemesi olarak ortaya çıkıyor. İkinci sırada ise bayram tatilinde veya mesai ücretinin ödenmemesi gelmekte. Ücretini zamanında ödemeyen işveren, bu durumun sonuçlarıyla yüzleşmek zorundadır; ancak bunun için işçinin harekete geçmesi şarttır.

İşçi, bu şartlar altında istifa edebilir; işveren ise kıdem tazminatını ödemek zorundadır. Eğer işveren bunu kabul etmezse, çalışan yargı yoluna başvurabilir ve dava açması durumunda büyük bir ihtimalle kazanır.

Ancak bazı durumlarda işçiler küçük hatalar yüzünden hak ettiklerini kaybedebiliyor. Bu nedenle hukuki yardım almak hayati önem taşıyor.

Ücretinin ödenmediği için haklı bir sebebe sahip olan işçi, işverene verdiği istifada şu ifadeleri kullanarak tazminatını kaybedebilir: “Kişisel sebeplerle işten ayrılıyorum”, “Gördüğüm lüzum üzerine işi bırakıyorum.”

Kıvanç, bu tarz ifadelerin yaratabileceği olumsuz sonuçlara karşı işçileri şu şekilde uyarıyor: “İşçi, istifa yazısında bu tür ifadelere yer verdiğinde hem kıdem tazminatı hakkını kaybeder hem de işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.”

Bir diğer önemli nokta ise işçinin fesih sebebini öğrendiği günden itibaren 6 iş günü içinde fesih hakkını kullanması gerektiğidir.

İşçi, bu süreyi geçiren durumlarda derhal fesih hakkı, fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer. Ücretin zamanında ödenmemesi durumu devam ediyorsa, 6 günlük hak düşürücü süre işlememekte ve altı gün içinde fesih hakkını kullanan işçi ihbar süresine uymadığı gerekçe gösterilerek ihbar tazminatı ödemez.

Kıdem Tazminatı Hangi Durumlarda Alınır?

Kıdem tazminatı, normal şartlarda çalışanın emekli olması ya da bir erkek işçinin askerlik durumuyla, kadın işçilerin ise evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılması halinde alınabilmektedir.

Haklı sebeple yapılan istifalar ise kıdem tazminatı alma hakkı doğurur. Ayrıca, işe giriş tarihine göre değişen yaş dışındaki emeklilik şartlarını yerine getiren kişiler de kıdem tazminatı talep edebilir.