Yargıtay’ın Emsal Kararı: İşverenler Artık Sözleşmelere O İbareyi Ekleyemeyecek!

OECD verilerine göre, Türkiye haftalık ortalama 45,7 saatlik çalışma süresi ile en fazla çalışan ülke konumunda. Ancak, birçok çalışan fazla mesai ücretlerini alamıyor. Yargıtay’ın yeni kararı, iş sözleşmelerinde yer alan “fazla mesai ücrete dahildir” ifadesine sınırlama getirerek işçi haklarını güçlendiriyor.

OECD’YE GÖRE 4 KAT FAZLA MESAİ

Türkiye, haftalık çalışma süresi açısından OECD ülkeleri arasında birinci sıradadır. OECD ortalaması 37 saat civarındayken, Türkiye’daki çalışanlar haftada ortalama 45,7 saat çalışıyor. Daha çarpıcı bir veri ise çalışanların %15,1’inin haftada 60 saatten fazla mesai yapması. Bu oran, OECD ortalamasının yaklaşık dört katıdır.

FAZLA MESAİ ÇOĞUNLUKLA ÖDENMİYOR

Her ne kadar yasalar açık olsa da, birçok işçi fazla mesai karşılığını almakta zorlanıyor. İşverenler, iş sözleşmelerine ekledikleri “fazla mesai ücrete dahildir” ifadesiyle bu yükümlülükten kaçabiliyor. Ancak Yargıtay’ın kararları, bu ifadenin sınırsız bir hak sağlamadığını net bir biçimde ortaya koyuyor.

İŞ KANUNU VE 270 SAAT SINIRI

4857 sayılı İş Kanunu’na göre haftalık çalışma süresi 45 saatle sınırlıdır. Bu sürenin üzerindeki her çalışma saati fazla mesai olarak geçiyor ve %50 zamlı ücretle ödenmesi gerekiyor. Yıllık fazla mesai süresi ise 270 saatle sınırlandırılmış durumda. Bu sınır aşıldığında, “fazla mesai ücrete dahildir” ifadesi geçerliliğini kaybediyor ve işçiye ek ücret ödenmesi zorunlu hale geliyor.

Yargıtay da bu konuda net bir içtihat belirlemiş durumda. Karara göre, aylık ücretin içinde fazla mesai ücreti bulunsa bile, bu sadece yılda 270 saate kadar geçerli sayılıyor.

ASGARİ ÜCRETLİLER İÇİN DURUM NE?

Yargıtay kararlarında dikkat çeken bir diğer husus, asgari ücretli çalışanlarla ilgili. Eğer bir işçi asgari ücret alıyorsa, iş sözleşmesine fazla mesai dahil ibaresi konulsa bile bu uygulama geçersiz sayılıyor. Fazla mesai uygulandığında, işverenin bu ücretleri ödemesi gerekmektedir.

İşçiler, isterlerse fazla mesai ücretini nakit olarak almak yerine izin olarak da kullanabiliyorlar. Her 1 saatlik fazla mesaiye karşılık 1 saat 30 dakikalık serbest zaman hakkı doğuyor. Ancak bu iznin kullanılabilmesi için işçinin yazılı talebi ve altı ay içerisinde kullanma şartı bulunuyor.

Fazla mesai ücreti için dava açılması durumunda ise yalnızca son beş yıllık süre içerisindeki alacaklar talep edilebiliyor. Bu nedenle çalışanların yasal haklarını zamanında aramaları büyük önem taşıyor.