Çiftçiyi Kredi Zorlukları Bekliyor

Yurdagül Uygun / NEFES

Destek almadan üretim yapmaya çalışan ve ürünlerini piyasa değerinin altında satan çiftçilerin borçları giderek artıyor. Geçtiğimiz günlerde don felaketi ile karşılaşan çiftçiler, şimdi de kredi ödemeleriyle mücadele ediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) Mart 2024 verilerine göre, 2.2 milyon çiftçinin borcu toplamda 989.3 milyar liraya ulaştı. Geçen yıla oranla çiftçi borçları yüzde 49 artarken, icralık borcu ise yüzde 148 oranında artış gösterdi. Takipteki borç ise 2.3 milyardan 5.7 milyar liraya yükseldi.

İllere göre yapılan analizde, en yüksek borca sahip iller arasında İstanbul, Ankara, Adana, İzmir, Yalova ve Niğde yer aldı. Öte yandan, borç ödeyemeyen ve takibe alınan iller listesinde ise İstanbul, Yalova, Adana, Ankara, Osmaniye ve Gaziantep öne çıkıyor. Tarım yazarı Gazi Kutlu, İstanbul’un borçlu iller arasında öne çıkmasının nedenini şu şekilde aktardı: “Bu durum, tarımsal üretim yapan büyük şirketlerin merkezlerinin İstanbul’da bulunmasından kaynaklanıyor. Yalova için de durum benzerdir; bu ildeki şirketler üretimi sürdürebilmek adına yoğun kredi kullanmak zorunda kalıyor. Genel tablo, bireysel çiftçilerin ve tarım şirketlerinin finansal açıdan zayıf durumda olduğunu gösteriyor.”

Aşırı İcralık Durumu

Gazi Kutlu, Türkiye genelinde Karadeniz Bölgesi hariç hemen her bölgede aşırı borçlanma ve icralık durumuna dikkat çekerek, “Karadeniz’deki düşük oranların temel nedeni, üreticilerin büyük bir kısmının il dışında ikamet etmesi veya başka gelir kaynaklarına sahip olmasıdır. Ayrıca bölgedeki arazi yapısının küçük ölçekli olması nedeniyle çiftçilerin yüksek miktarda kredi kullanma imkânı da sınırlı kalıyor.” şeklinde konuştu.

Borçların Acilen Yeniden Yapılandırılması Gerekiyor

Çiftçiler için mevcut krizin yapısal ve derinleşen bir sorun olduğunu belirten Kutlu, “Bu krizin adı, ‘çiftçinin adım adım batışı’ olarak tanımlanabilir. Harekete geçilmediği takdirde üretimden kopuş hızlanacak, gıda güvenliği daha da tehdit altına girecektir.” dedi. Çözüm önerilerini sunan Kutlu, “Borçların acilen yeniden yapılandırılması gerekiyor. Çiftçiler, bu yıl iklim koşulları ve doğal afetlerle zaten büyük zarar gördü. Üzerine bir de kredi zorluğu yaşanmasına müsaade edilmemeli. Faiz yükleri silinmeli, borçlar uzun vadeye yayılmalı ve yeni kredi erişimi kolaylaştırılmalıdır.” dedi.

Borç Miktarları Artış Gösterdi

Gazi Kutlu, “Geniş tarımsal üretim alanlarına sahip olan Ankara’da her bir çiftçinin bankalara olan borcu ortalama 1.4 milyon lira düzeyine ulaşmış durumda. Narenciyenin son iki yıldır para etmediği Adana’da ise çiftçi başına borç 1 milyon lirayı aşmış durumda.” şeklinde bilgi verdi.