Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği'ne bağlı bilim insanları, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA) tarafından yürütülen projeyle birlikte Akçaabat ilçesinde, Osmanlı mimarisine sahip evlerin bulunduğu Orta Mahalle’de incelemelerde bulundu. Uzman ekip, rölöve, restitüsyon, restorasyon ve renovasyon çalışmaları süren bölgede, 700 yıl öncesine tarihlenen su mağaraları, yer altı tünelleri ve sarnıçlarla birlikte tarihi çeşmelere dair önemli bulgulara ulaştı.
Su Kıtlığıyla Mücadelede Bir Model
Asırlardır su ihtiyacını karşılamaya yönelik izler taşıyan su sisteminde, kiremit borular, kanallar ve oluklarla yaklaşık 4 kilometrelik bir hattın yer altı sızıntı ve biriken yağmur sularını, mağara ve su tünelleri aracılığıyla mahalledeki kuyu, bahçe havuzları, sarnıç ve çeşmelere aktardığı belirlendi. Uzmanlar, iklim kriziyle mücadelede önemli bir örnek teşkil eden bu sistemin yeniden hayata geçirilmesi gerektiğine vurgu yaptı.
Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Prof. Dr. Coşkun Erüz, keşfedilen su sisteminin iklim krizine karşı bir örnek teşkil ettiğini belirtti. Erüz, “Orta Mahalle, tarih boyunca korunarak günümüze ulaşmış en eski yerleşim yerlerinden biridir. Burada 700 yıllık bir yaşam merkezi bulunuyor. Yer altından yapılan tüneller sayesinde sızıntı sular toplanıyor ve kanallar aracılığıyla kullanıma sunuluyor. Günümüzde yağmur suyu hasadı için önerilen sistem burada aktif olarak uygulanıyor. Eski konakların bahçelerinde sarnıçlar mevcut ve yağmur suyunu toplayıp bunu bahçe sulamak için kullanıyorlar. Orta Mahalle, en az yağışı alan bölge olduğu için su hasadı önemli bir yaşam kaynağıdır,” dedi.
Su Hasadı Uygulamaları
Artvin-Çoruh Üniversitesi Mimarlık Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Güler Erüz, su hatlarının kullanıma kazandırılmasının mümkün olduğunu vurgulayarak, “Geçmişte su sıkıntısı çekilen bir bölge olduğu için yağmur suları son derece verimli bir şekilde kullanılmıştır. Bu nedenle, günümüzde su kıtlığı sorununa çözüm olabilecek potansiyeli barındırıyor,” ifadelerini kullandı.
Su Kaynaklarının Gün Yüzüne Çıkması Gerekiyor
Yöre halkından Müslüm Şirin, mahallelerinde susuz kalan çeşmelerin yeniden suyla buluşmasını arzuladığını belirterek, “Su mağaralarının Rumlardan kalma olduğu biliniyor, ama günümüzde bitki örtüsüyle kaplı. Bu suların tekrar açılmasını talep ediyoruz. Tarihi çeşmelerin ve su gözelerinin korunarak gün yüzüne çıkarılması gerekiyor,” dedi.
Tarihin Yeniden Canlanması İçin Umut Var
Adnan Mehmet Kazancı ise, “Geçmişte bahçeleri sulamak için kullanılan havuz ve sarnıçlar büyük öneme sahipti. Eğer bu kaynaklara yeniden sahip çıkılırsa tarih yeniden canlanabilir. Tarihi sokak çeşmelerimizin ve sarnıçlarımızın yeniden hayata dönmesini bekliyoruz,” diye konuştu.
