24 Yıldır Çiftçilerin Yüzü Gülmüyor

SONGÜL DALGIÇ BİLGİLİ / NEFES

Tarım sektöründeki derin kriz, artan borçlar, yetersiz destekler ve olumsuz iklim koşulları, çiftçilerin yaşamını giderek zorlaştırıyor. Birçok üretici, borçlarını ödeyemediği için traktöründen hayvanına kadar icralık durumda. Gelir-gider dengesinin bozulması, çiftçileri kredi kullanmaya ve borçla yaşamaya mecbur bırakıyor.

CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in verdiği bilgilere göre, yalnızca son bir ayda tarım sektörüne ait borçlar 936 milyar TL’den 970 milyon TL’ye yükseldi. Tarım Kredi Kooperatifleri’nden alınan kredilerle birlikte toplam borç 1 trilyon lirayı aşıyor. Borç sarmalından çıkamayan üretici, tarlasını bırakmayı düşünüyor.

Sosyal Güvenlik Kurumu’na kayıtlı çiftçi sayısı, 2021-2024 yılları arasında yaklaşık 600 bin kişi azalarak 411 bine geriledi. Yanlış politikalar gençleri de topraktan uzaklaştırdı. Türkiye’de çiftçilerin ortalama yaşı 59’a yükselirken, bu rakamın 2025 sonunda 60’ı aşması bekleniyor. 18-32 yaş arası çiftçilerin oranı ise sadece yüzde 5.

Üretim Var, Kazanç Yok

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, kâr etmeyen sektörlerde yatırımcıların alandan çekildiğini, ancak çiftçilerin ekonomik zorluklara ve iklimin olumsuz etkilerine rağmen üretimi sürdürmeye çalıştığını belirtti. Mazot, gübre, yem ve tohum gibi temel girdilerde dışa bağımlılığın arttığını, kur dalgalanmalarının maliyetleri yükselttiğini vurgulayan Suiçmez, çiftçinin maliyetinin altında fiyatlarla ürün satmak zorunda bırakıldığını, devletin belirlediği alım fiyatlarının üreticiyi tatmin etmediğini ifade etti.

Çözüm Ne?

Suiçmez, çiftçiye doğrudan destek verilmesi gerektiğini belirterek önerilerini sıraladı: “Girdi maliyetlerinin düşürülmesi, ürün alım fiyatlarının maliyetin üzerinde ve kâr sağlayacak şekilde belirlenmesi, tarım desteklerinin artırılması ve zamanında ödenmesi, kredi faizlerinin çiftçi lehine düzenlenmesi ve tarım sigortasının kapsamının genişletilmesi, demokratik ve özerk kooperatiflerin güçlendirilmesi gerekiyor.”

TARSİM Kapsamı Yetersiz

Son yıllarda yaşanan kuraklık, don olayları, aşırı sıcaklıklar ve sel baskınları ürün verimini ciddi şekilde etkiledi. Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, “İklim faktörleri tarımsal faaliyetleri tehdit eder hale geldi. 2022 yılından bu yana çok zor bir dönem geçiriyoruz. Buğday hasadı yapılıyor ama fiyat ortada yok. Soğan para etmiyor. Tarım Sigortası (TARSİM) kapsamı yetersiz. Ağaç, meyve ve çiçeklerin tamamı kapsama alınmalı. Çiftçi toprağı sürer, tohumunu atar, sonra ürünün boy vermesini bekler. Sonra bir umut bekler. İflas edene kadar bu işten vazgeçmez” diyerek çiftçilerin çaresizliğini aktardı.

Tarımda İthalat Arttı, Sofralar Küçüldü

Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu’nun verilerine göre, 2025’in ilk üç ayında tarım, gıda ve içecek sektörü ithalatı, geçen yıla göre yüzde 19.48 artışla 5.8 milyar dolara ulaştı.

Yanlış tarım politikaları, üreticilerin yanı sıra dar ve sabit gelirli kesimlerin sofralarını da olumsuz etkiledi. Gıda enflasyonu, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’na göre yıllık yüzde 30’u aşarken, İstanbul Ticaret Odası’na göre bu oran yüzde 41.6 oldu.