Bizimki depoda kaldı Mısır’dan soğan aldık

YURDAGÜL UYGUN / NEFES

Plansız tarım politikaları bu defa soğanı etkiledi. Üretimin düşmesiyle birlikte kuru soğanın fiyatı bir yıl içerisinde neredeyse iki katına çıkarken, çiftçilerin soğanları depolarda çürümeye bırakıldı. İktidar, her zamanki gibi üreticiyi desteklemek yerine ithalat yapmaya yöneldi. Üreticiler, artan girdi maliyetleri nedeniyle borçlarını dile getirip, bu durumu protesto etmek amacıyla sokağa çıkarken, hükümet son üç ayda Mısır ve Özbekistan’dan 1 milyon 366 bin dolarlık soğan ithalatı gerçekleştirdi.

FİYATI ARTTI

Yerli üreticiler, alıcı bulamadıkları için soğanlarının depolarda çürüdüğünü dile getirirken, marketlerdeki soğan fiyatları ise yüzde 80 oranında zamlandı. İktidar, yerli üretimi desteklemek yerine, ithalata ağırlık verdi. Mart ayında Mısır’dan 4 bin 475 ton, Özbekistan’dan ise 2 bin 345 ton kuru soğan ithal edildi.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, 2025’in ilk üç ayında kuru soğan ithalatı yüzde 7.285 artarak 105.7 tondan 7 bin 807 tona ulaştı. Geçen yılın ilk üç ayında 34 bin 842 dolar olan soğan ithalatı, bu yıl yüzde 3.820 oranında artarak 1 milyon 366 bin dolara çıktı.

Plansız tarım uygulamaları, ihracatı da olumsuz yönde etkiledi. Soğan ihracatı düşüş göstermeye devam etti. Geçen yıl, soğan ihracatı bir önceki yıla oranla yüzde 21.77 azalarak 94 bin 571 tona düştü. Bu yılın ilk üç aylık dönemi itibarıyla ihracattaki azalış, geçen yılın aynı dönemine göre miktar itibarıyla yüzde 95.49, dolar bazında ise yüzde 93.17 olarak kaydedildi.

Devletin üretim planlaması yok

Namık Kemal Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okan Gaytancıoğlu, soğan ve patates gibi ürünlerde devletin piyasa yapıcı rolünün olmadığını bunun yanında üretim planlamasının eksik olduğunu belirtti. Gaytancıoğlu, “Çiftçi, ‘geçen yıl para kazanmıştım, bu yıl da soğan ekmeye devam edeyim’ diye düşünür. Ancak bu tür öngörülerle tarım politikaları belirlenemez. Bu durum ithalat ve ihracatta dalgalanmalara yol açar” dedi.

İthalat iç piyasayı baskılıyor

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer ise, üreticilerin soğanlarının neden depolarda çürüdüğünü şu sözlerle açıkladı: “Piyasaya ithal soğan girdiğinde, stoklarda doygunluk meydana geliyor. Üretici hasat yapıp soğan satmayı planlarken, satıcının elinde ithal soğan bulunduğu için iç piyasa baskı altında kalıyor. Tüccar, ne kadar üretim yapıldığını ve ne kadar ithalat gerçekleştiğini bildiği için buna göre pozisyon alıyor. Böylece üreticinin ürününü depolama fırsatı kalmadığı için soğanlar çürümeye yüz tutuyor.”