1 kuruşluk artış borcu 5.2 milyar yükseltiyor

ŞEHRİBAN KIRAÇ / NEFES

İran-İsrail savaşı ve son siyasi gelişmelerle birlikte döviz kurlarında gözlemlenen yükseliş, Türkiye'nin dış borç yükünü de artırmaya devam ediyor.

Dolar’ın her 1 kuruşluk artışı, Türkiye’nin 527.5 milyar dolar olan brüt borç stokunu 5 milyar 255 milyon TL arttırırken, kurdaki her 10 kuruşluk artış borcu 52 milyar 550 milyon TL artırıyor. Dolarda 1 liralık bir artış ise dış borcun 527 milyar 500 milyon TL artmasına neden oluyor. Bu rakam, toplamda 23 milyon 873 bin asgari ücrete eşdeğer.

Mart ayı itibarıyla Türkiye’nin net dış borç stoku 264.1 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. Dolar kuru 39.7658 TL olarak alındığında, dolardaki her 1 kuruşluk artış Türkiye’nin net dış borcunu 2 milyar 641 milyon TL, 10 kuruşluk bir artış ise 26 milyar 410 milyon TL artırmaktadır. Kurda 1 liralık artış ise borç miktarını 264 milyar 100 milyon TL yükseltiyor. Bu da 11 milyon 984 asgari ücrete denk geliyor.

ÇOĞU ÖZEL SEKTÖRÜN

Türkiye’nin kısa vadeli dış borç stoku, Nisan 2025 itibarıyla 168.4 milyar dolara yükseldi. Önümüzdeki bir yıl içinde ödenmesi gereken toplam dış borç miktarının ise 223 milyar dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu durumun 65.8 milyar doları özel bankalar ve finans kuruluşlarına, 76.6 milyar doları ise reel sektör firmalarına aittir; böylece özel sektörün toplam dış borcun en büyük kısmını oluşturduğu görülmektedir.

Prof. Dr. Mehmet Şişman, dış borç yükünün geçmişte büyük ölçüde kamu sektöründe olduğunu, ancak günümüzde bu yükün özel sektörde yoğunlaştığını belirtiyor. Kur artışıyla birlikte bu yükün artmaya devam ettiğini ifade eden Şişman, “Özel sektör borcunu her ödediğinde bir oh çekiyor. Borcun sürdürülebilirliği için Türkiye’ye yabancı sermaye girişinin artması şart.” dedi.

527.5 milyar dolar: Türkiye’nin brüt dış borç stoku, 2025 Mart sonu itibarıyla 527.5 milyar dolar seviyesinde bulunmaktadır.

222.8 milyar dolar: Önümüzdeki bir yıl içinde ödenmesi gereken toplam dış borç miktarı 222.8 milyar doları aşmaktadır.

2.6 milyar TL: Dolardaki her 1 kuruşluk artış, Türkiye’nin net dış borcunu 2 milyar 641 milyon TL yukarıya çekiyor.

MERKEZ'İN REZERVLERİ YETERSİZ

Merkez Bankası’nın toplam rezervleri, 27 Haziran ile sona eren haftada 155 milyar 698 milyon dolardan 154 milyar 410 milyon dolara düştü. Uzmanlar, Merkez Bankası’nın net rezervlerinin sınırlı olmasının, döviz kurlarındaki dalgalanmalara müdahale yeteneğini zayıflattığını belirtiyor. Merkez Bankası'nın net uluslararası rezervleri, aynı tarihte 1 milyar 758 milyon dolar azalarak 46 milyar 367.3 milyon dolara geriledi. Uluslararası normlara göre, rezervlerin yeterli sayılabilmesi için en az bir yıllık dış borcun karşılanabilir olması gerekmektedir.